"Nhựa vẫn có giá trị", Nzambi Matee hào hứng chia sẻ về hàng núi thùng phuy đựng dầu, xô chậu, hộp đựng sữa chua và các loại rác nhựa khác được cắt thành những mảnh nhỏ đầy màu sắc tại nhà máy ở Nairobi (Kenya) của mình.

Startup mang tên Gjenge Makers của cô gái 31 tuổi tái chế rác nhựa thành những viên gạch thân thiện với môi trường, bền hơn, rẻ hơn và nhẹ hơn gạch bê tông.

Bỏ việc để khởi nghiệp

Matee - người chuyên về khoa học vật liệu và từng là kỹ sư trong ngành dầu khí của Kenya - được truyền cảm hứng thành lập Gjenge Makers sau khi thường xuyên bắt gặp những chiếc túi nhựa bị vứt rải rác dọc đường phố Nairobi. Cô bị sốc trước thực tế lượng rác nhựa hiện được tái sử dụng quá ít.

Theo cơ quan điều phối các hoạt động môi trường của Liên Hợp Quốc, trên toàn cầu, mỗi phút có 1 triệu chai nước uống bằng nhựa được bán ra. Hàng năm, có tới 5.000 tỷ túi nhựa dùng 1 lần được sử dụng.

"Ở Nairobi, chúng tôi thải ra khoảng 500 tấn chất thải nhựa mỗi ngày và chỉ một phần nhỏ trong số đó được tái chế. Điều đó khiến tôi băn khoăn chuyện gì sẽ xảy ra với chúng tôi cũng như môi trường", Matee chia sẻ.

Năm 2017, cô bỏ việc và lập một phòng thí nghiệm nhỏ ở sân sau nhà. Tại đó, cô bắt đầu tạo và thử nghiệm những tấm lát nền là sự kết hợp giữa nhựa và cát.

"Tôi hầu như không giao thiệp với ai trong 1 năm đầu tiên và dồn toàn bộ tiền tiết kiệm của mình vào đó. Gia đình, bạn bè của tôi từng rất lo lắng", Matee cho biết.

Matee kể, cô phải mất khoảng 2 năm để hoàn thiện nguyên mẫu. Đến năm 2019, quá trình sản xuất đã được tiến hành đều đặn. Các mảnh nhựa vụn được trộn với cát và đun ở nhiệt độ cực cao, tạo ra bùn được đúc thành các khối có kích thước khác nhau.

Sản phẩm thân thiện với môi trường

Hầu hết rác nhựa kết thúc ở bãi rác, sông và đại dương và chỉ có ít hơn 10% được tái chế. Tại Nairobi - một trong những thành phố phát triển nhanh nhất của châu Phi, Matee đã tìm thấy nguồn cung cấp nguyên liệu thô vô tận từ các khu dân cư và khu công nghiệp của thành phố.

Công ty của cô sản xuất ra loại gạch lát bền hơn gạch bê tông từ 2 đến 7 lần trong khi trọng lượng chỉ bằng một nửa và rẻ hơn tới 15%. Sản phẩm của công ty đã được sử dụng để lót đường và vỉa hè ở Nairobi đồng thời có thể sớm trở thành vật liệu thay thế để xây dựng nhà ở giá rẻ.

Mỗi ngày, Gjenge Makers tái chế gần nửa tấn rác thải nhựa, sản xuất ra 1.500 viên gạch thân thiện với môi trường. Năm 2021, Gjenge Makers đã tái chế 50 tấn nhựa. Matee hi vọng con số này sẽ tăng gấp nhiều lần khi công ty mở rộng sản xuất.

Kế hoạch tương lai

Theo Matee, trong số 7 loại nhựa chính, chỉ 4 loại có thể được tái chế thành gạch. Nhựa PET - loại được sử dụng trong chai nhựa và là tai họa lớn đối với môi trường, vẫn chưa tương thích nhưng cô hi vọng sẽ thay đổi điều đó.

"Còn nhiều việc có thể và cần phải làm. Chúng tôi chỉ là một giọt nước trong đại dương nhưng nhiều giọt nhỏ sẽ tạo nên tác động lớn", Matee nói.

Gjenge Makers đang cố gắng thâm nhập vào thị trường nhà ở giá rẻ bằng cách thiết kế sản phẩm có thể thay thế hoặc bổ sung cho gạch, vữa và các vật liệu xây dựng tiêu chuẩn khác. Công ty vẫn đang trong giai đoạn thực hiện nguyên mẫu với kế hoạch xây dựng một ngôi nhà bằng sản phẩm này.

Gjenge Makers đã tạo ra hơn 100 việc làm trực tiếp và gián tiếp thông qua việc tái chế nhựa, giúp ích cho cả sinh kế và môi trường theo cách mà Matee cho rằng không thể làm được với nhiên liệu hóa thạch.

Năm 2020, Matee được Liên Hợp Quốc vinh danh là "Nhà vô địch trẻ tuổi của Trái Đất" nhờ những đóng góp thông qua Gjenge Makers. Nữ sáng lập chia sẻ: "Rác thải nhựa không chỉ là vấn đề của Kenya mà còn là của toàn thế giới. Chúng tôi muốn trở thành người dẫn đầu trong lĩnh vực vật liệu xây dựng thay thế".