Ông Thỉ là nguyên Liên đội trưởng Liên đội Lý Tự Trọng kiêm Chủ nhiệm Hợp tác xã (HTX) Măng non Duy Viên, một trong những điển hình tiêu biểu trong phong trào thiếu nhi miền Bắc thời kháng chiến.

BIỂU TƯỢNG CHO TUỔI NHỎ CHÍ LỚN

Ông Đinh Ngọc Thỉ hiện sống trong căn nhà nhỏ ở P.Nam Đông Hà (Quảng Trị). Ở tuổi 81, ông vẫn minh mẫn, giọng kể rành rẽ, mắt ánh lên niềm tự hào khi nghe nhắc đến "Măng non Duy Viên". Ông kể cuối những năm 1950, thôn Duy Viên là vùng quê tuyến đầu của đất Vĩnh Linh anh hùng. Cuộc sống còn nhiều thiếu thốn, nhưng tinh thần cách mạng lan tỏa đến từng mái nhà, từng thế hệ.

Trong bối cảnh ấy, năm 1958, Liên đội thiếu niên tiền phong Lý Tự Trọng được thành lập. Cậu bé Đinh Ngọc Thỉ khi ấy mới 13 tuổi được bầu làm liên đội trưởng. 6 năm sau, HTX Măng non Duy Viên ra đời, ông Thỉ tiếp tục đảm nhận vai trò chủ nhiệm. Mô hình này nhanh chóng trở thành điểm sáng trong cả nước, tiêu biểu cho phong trào thiếu nhi "vừa học, vừa lao động, vừa rèn luyện".

Ngày ngày, sau giờ học trong hầm chữ A, 130 đội viên thiếu niên nhi đồng lại tập trung về sân đình. Họ cùng nhau tập đội ngũ, chăm sóc trâu bò yếu cho HTX nông nghiệp, trồng lúa, trồng khoai, nuôi bèo hoa dâu, phát quang đường làng, giúp đỡ gia đình thương binh - liệt sĩ. Những công việc ấy đã vun đắp nên tinh thần "Tuổi nhỏ chí lớn", làm nên phong trào Măng non Duy Viên - một kỳ tích được cả nước biết đến.

Ngày 10.5.1960, tập thể thiếu nhi Duy Viên vinh dự được Chủ tịch Hồ Chí Minh tặng bằng khen. Trên bằng khen viết: "Các cháu thiếu niên và nhi đồng thôn Duy Viên, xã Vĩnh Lâm (Vĩnh Linh) đã có thành tích khá trong học tập, trong lao động và trong việc xây dựng Đội thiếu niên tiền phong và Đội nhi đồng Tháng 8. Đã làm được nhiều việc thiết thực, đã cố gắng góp phần vào công việc sản xuất và chiến đấu. Bác khuyên các cháu cố gắng hơn nữa để đạt nhiều thành tích hơn nữa".

Tấm bằng khen ấy là phần thưởng vô giá, không chỉ ghi nhận công sức của thiếu nhi nơi tuyến lửa mà còn là ngọn lửa tinh thần, thắp sáng ý chí cho thế hệ sau.

Trong vai trò Liên đội trưởng, ông Thỉ đã góp phần tổ chức, dẫn dắt phong trào, để lại dấu ấn sâu đậm trong lịch sử thiếu nhi Vĩnh Linh.

Sau này, tấm bằng khen được ông Lê Đức Oanh, Phó chủ nhiệm HTX, cẩn trọng gìn giữ. Trước khi lên đường nhập ngũ, ông Oanh gửi lại cha mình, nhờ cất kỹ trong hầm sâu. Nhờ vậy, dù bom đạn cày xới, tấm bằng khen của Bác vẫn còn nguyên vẹn. Ông Oanh xúc động kể: "Giữa lúc bom đạn trút xuống, ai cũng lo chạy, cha tôi chỉ dặn: "Phải giữ cho được bằng khen của Bác Hồ". Với chúng tôi, đó là niềm tự hào, là danh dự của thiếu nhi Vĩnh Linh trước Tổ quốc".

HÀNH TRANG QUÝ GIÁ: 3 LẦN ĐƯỢC GẶP Bác Hồ

Năm 1966, khi vừa tròn 21 tuổi, Đinh Ngọc Thỉ được vinh dự đại diện thanh, thiếu niên Vĩnh Linh dự Đại hội Anh hùng, Chiến sĩ thi đua chống Mỹ cứu nước lần thứ 4 tại Hà Nội. Đối với ông, đây là dấu mốc thiêng liêng nhất đời, bởi trong chuyến đi đó, ông được 3 lần gặp Bác Hồ.

Ông kể lại, giọng chậm rãi, như không muốn bỏ qua chi tiết quý giá nào: "Lần đầu tiên, sáng khai mạc đại hội, khi mọi người nghỉ giải lao, Bác ra tiền sảnh chụp ảnh lưu niệm với đại biểu. Đó là khoảnh khắc đầu tiên tôi được gặp Bác trong niềm xúc động không tả xiết".

"Lần thứ hai, chiều hôm ấy, đoàn đại biểu Vĩnh Linh được mời về Phủ Chủ tịch ăn cơm với Bác. Bác tặng đoàn quả bồ kết trong vườn và dặn mang về chia cho các bà, các mẹ ở Vĩnh Linh gội đầu sau những giờ phục vụ chiến đấu. Lần thứ ba, tôi cùng đoàn thanh thiếu niên dự đại hội được gặp riêng Bác. Bác trao khăn quàng đỏ, huy hiệu Bác Hồ và nhiều bánh kẹo. Bác ân cần hỏi han, căn dặn thiếu nhi Duy Viên phải chăm học, rèn luyện, trở thành công dân có ích, góp sức cho sự nghiệp thống nhất đất nước", ông Thỉ hồi tưởng.

Ba khoảnh khắc được gần Bác, với ông Thỉ, là 3 lần được tiếp thêm sức mạnh tinh thần. "Suốt cuộc đời, tôi coi đó là hành trang quý giá nhất", ông xúc động chia sẻ.

Sau đại hội, ông Thỉ trở về tiếp tục gắn bó với công tác Đoàn và thiếu niên. Dù ở cương vị nào, ông luôn giữ ngọn lửa nhiệt huyết, truyền cho lớp trẻ tinh thần dấn thân, sáng tạo, đoàn kết, những giá trị từng làm nên tên tuổi Duy Viên năm xưa. Cho đến những năm hòa bình lập lại, ký ức về phong trào măng non vẫn sống động trong lòng người dân Vĩnh Linh. Với họ, đó không chỉ là một thời thiếu niên sôi nổi mà còn là biểu tượng của sức trẻ tuyến lửa, của tinh thần "tuổi nhỏ làm việc lớn".

Tấm bằng khen của Bác Hồ cùng chiếc khăn quàng đỏ Bác tặng riêng ông Thỉ hiện được lưu giữ, trưng bày tại Bảo tàng Hồ Chí Minh ở Hà Nội, như minh chứng cho một thời hoa lửa đầy tự hào. Năm 2014, nhân dịp kỷ niệm 60 năm truyền thống Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị cho tái bản lần thứ ba cuốn Măng non Duy Viên của nhà văn Bút Ngữ, đồng thời dựng tượng đài kỷ niệm phong trào Thiếu nhi Duy Viên, như một lời tri ân thế hệ đã góp phần làm rạng danh quê hương.

Nhìn lại chặng đường đã qua, những việc làm của HTX Măng non Duy Viên và phong trào "Nghìn việc tốt" của thiếu nhi Duy Viên không chỉ là dấu son trong lịch sử, mà còn để lại bài học lớn lao cho công tác giáo dục thanh thiếu nhi hôm nay. Ông Thỉ nhiều lần nhấn mạnh: "Điều quý giá nhất mà thế hệ chúng tôi học được từ Bác Hồ là sống có lý tưởng, có trách nhiệm, dám mơ ước và hành động vì cộng đồng. Thế hệ trẻ hôm nay cần kế thừa tinh thần ấy trong học tập, lao động và cống hiến, để tiếp tục viết những trang sử vẻ vang của dân tộc".

Trong ánh mắt lấp lánh của ông Thỉ, hình ảnh cậu thiếu niên Duy Viên năm xưa dường như vẫn rạng rỡ, hồn nhiên mà kiên cường, giản dị mà kiêu hãnh, hiện thân của thế hệ đã trưởng thành trong bom đạn, góp phần làm nên một thời hoa lửa, thời của những con người nhỏ bé nhưng mang trong mình khát vọng lớn lao cho quê hương, cho Tổ quốc.

Theo TN