Tạo dựng sinh kế, bảo tồn văn hóa truyền thống

Trở về quê sau khi tốt nghiệp đại học ở TPHCM, chị Rơ Mah H'Dịu - Bí thư Đoàn xã Ia Kriêng (huyện Đức Cơ, tỉnh Gia Lai) không khỏi trăn trở trước sự khó khăn của quê hương mình. Đại dịch COVID-19 khiến nhiều người không có công ăn việc làm, đặc biệt việc tìm kiếm cơ hội lập nghiệp với nhiều thanh niên người đồng bào dân tộc thiểu số càng gian nan hơn.

Chứng kiến tình cảnh nhiều thanh niên phải vất vả “bỏ xứ” đi mưu sinh, chị đã quyết tâm tìm một hướng đi mới để giữ chân họ ở lại, phát triển trên chính mảnh đất “chôn rau cắt rốn”. Nhận thấy tiềm năng từ nghề đan lát truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên, chị H’Dịu đã nảy ra ý tưởng xây dựng dự án “Làng nghề đan lát truyền thống thanh niên”.

“Khi thành lập dự án, tôi không chỉ muốn giải quyết được vấn đề việc làm cho thanh niên đồng bào dân tộc thiểu số, mà còn hy vọng khích lệ tinh thần cho những người già, người yếu thế để họ có cơ hội cải thiện kinh tế, đời sống”, chị Rơ Mah H'Dịu chia sẻ.

Chị Rơ Mah H'Dịu - Bí thư Đoàn xã Ia Kriêng, huyện Đức Cơ, tỉnh Gia Lai, chủ nhân sáng kiến “Làng nghề đan lát truyền thống thanh niên”. Ảnh: NVCC

Theo chị H’Dịu, mô hình “Làng nghề đan lát truyền thống thanh niên” dù thiết thực, nhưng bước đầu để hiện thực hóa gặp không ít trắc trở, nhất là việc vận động và tập hợp thanh niên.

Dẫu vậy, với khát vọng bảo tồn và phát huy giá trị bản sắc dân tộc của người đồng bào Jrai, nữ Bí thư Đoàn xã đã nỗ lực tìm kiếm giải pháp thu hút mọi người tham gia.

Chị tổ chức các hoạt động trải nghiệm thực tế, giao lưu, học hỏi, mời các già làng, nghệ nhân tham gia truyền tải thông điệp. Từ đó, chị đã thành công trong việc khơi dậy niềm yêu thích của người trẻ với đan lát, giúp họ hiểu rõ hơn về các giá trị truyền thống và ý thức được trách nhiệm của mình trong việc duy trì hệ bản sắc văn hóa địa phương.

Không chỉ thu hút thanh niên, chị H'Dịu còn sáng tạo tổ chức các buổi trải nghiệm văn hóa truyền thống, giới thiệu nghề đan lát gùi cho học sinh. Các chương trình văn nghệ, buổi trải nghiệm dã ngoại, các trò chơi liên quan đến đan lát và trò chơi dân gian được lồng ghép khéo léo, tạo nên sự hứng thú cho các em.

“Hoạt động trải nghiệm không còn giới hạn ở một nhóm đối tượng. Chúng tôi nỗ lực lan tỏa giá trị văn hóa truyền thống đến các em học sinh ở mọi cấp học, từ tiểu học đến trung học phổ thông. Sự ủng hộ nhiệt tình từ các bậc phụ huynh là nguồn động viên lớn lao để chúng tôi tiếp tục đẩy mạnh dự án," chị H'Dịu nói.

Buổi trải nghiệm dã ngoại, giao lưu với các nghệ nhân đan lát nằm trong khuôn khổ dự án. Ảnh: NVCC

Từ khi triển khai, dự án đã thu hút sự hưởng ứng, tham gia của khoảng 15 thanh niên tại các thôn làng; hơn 700 em học sinh tại các trường tiểu học, trung học cơ sở trên địa bàn. Đặc biệt, gần đây nhất có sự tham gia của hơn 70 đoàn viên, thanh niên của Trường THPT Lê Hoàn (huyện Đức Cơ, tỉnh Gia Lai).

Tận dụng nguyên liệu bản địa, ứng phó biến đổi khí hậu

Với dự án “Làng nghề đan lát truyền thống thanh niên”, chị Rơ Mah H'Dịu cho biết đã tận dụng nguồn nguyên liệu tự nhiên tại chỗ như tre, lồ ô, nứa để tạo ra những sản phẩm thủ công mỹ nghệ độc đáo.

Bên cạnh mang lại nguồn thu nhập cho người dân, dự án còn góp phần nâng cao nhận thức về việc sử dụng các sản phẩm làm từ vật liệu thân thiện với môi trường như tre, nứa. Đặc biệt, trong bối cảnh địa bàn xã Ia Kriêng thường xuyên phải đối mặt với lũ lụt do biến đổi khí hậu, việc phát triển vùng nguyên liệu tre dọc các bờ suối là một giải pháp hữu hiệu để chống xói lở, giữ vững địa chất nhờ đặc tính rễ cắm sâu.

“Tre, ô, nứa là các nguồn nguyên liệu tự nhiên, dễ trồng và có tính ứng dụng cao, giúp giảm thiểu rủi ro cho việc phát triển mô hình “Làng nghề đan lát truyền thống thanh niên”. Đây cũng là một lợi thế lớn, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân phát triển bền vững dự án này”, chị H’Dịu chia sẻ.

Tuy nhiên, theo chị H’Dịu, dự án đang trong giai đoạn đầu triển khai nên không tránh khỏi những khó khăn về nguồn nhân lực và tài chính. Đặc biệt, các hoạt động trải nghiệm hiện nay phần lớn dựa trên sự hỗ trợ của người dân bản địa, chưa có nguồn đầu tư hỗ trợ cũng như tư vấn chuyên môn cho dự án.

Bởi vậy, chị H’Dịu hy vọng chính quyền địa phương cũng như các ban ngành, sẽ có sự quan tâm, hỗ trợ, khuyến khích các nghệ nhân nâng cấp sản phẩm truyền thống, đồng thời, tạo điều kiện để họ tiếp cận nguồn lực và thị trường.

Chị Rơ Mah H'Dịu tâm huyết với sản phẩm thủ công làm từ tre, mang đậm giá trị văn hóa truyền thống của người Jrai. Ảnh: NVCC

“Hiện, dự án mới chỉ thực hiện được ở quy mô nhỏ, tập trung sản xuất những chiếc gùi, nia chủ yếu thu hút khách du lịch mua. Trong tương lai, tôi mong muốn có cơ hội để tạo ra nhiều sản phẩm đa dạng có tính ứng dụng cao hơn như: Đàn T’Rưng, giỏ tre, hộp đựng bút... để mở rộng đối tượng khách hàng”, chị H’Dịu nói.

Theo TP