Lập luận này được anh Trịnh Bá Phương - Giảng viên khoa Giáo dục Chính trị, Trường Đại học Sư phạm TPHCM, nhấn mạnh trong tác phẩm “Phát huy vai trò của Đoàn Thanh niên trong việc xây dựng văn hoá chính trị cho thanh niên hiện nay” - bài tham dự Cuộc thi Chính luận bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong đoàn viên, thanh niên năm 2025.

Tăng thêm năng lực nội sinh của dân tộc

Việc xây dựng văn hóa chính trị cho thanh niên góp phần phát huy vai trò tích cực của thế hệ trẻ. Đặc biệt, trong bối cảnh hiện nay, khi văn hóa và văn hóa chính trị Việt Nam sẽ hội nhập thế nào để tranh thủ được những tinh hoa văn hóa nhân loại, góp phần tăng thêm năng lực nội sinh dân tộc, đồng thời tránh được những ảnh hưởng tiêu cực từ “văn hóa ngoại lai” của phương Tây. Nó là cơ sở để thiết lập các thể chế chính trị và định hướng, điều chỉnh hoạt động chính trị, thúc đẩy sự tiến bộ xã hội.

Xét theo cấu trúc nội dung văn hóa chính trị gồm: các giá trị chính trị (trong đó có các giá trị cốt lõi); các chuẩn mực chính trị (trong đó có các nguyên tắc hoạt động chính trị và quy tắc ứng xử chính trị, các nghi lễ); các biểu tượng văn hóa chính trị; các nhân vật văn hóa chính trị (đại diện cho nhân cách văn hóa chính trị).

Do đó, việc xây dựng văn hóa chính trị cho thanh niên gồm những nội dung như xây dựng các giá trị chính trị thể hiện ở tri thức chính trị (tri thức lý luận, gồm: quan điểm chính trị, lý thuyết chính trị và hệ tư tưởng chính trị) và thái độ chính trị (lý tưởng, mục đích, tình cảm, niềm tin và ý chí chính trị).

Ở Việt Nam, xây dựng giá trị chính trị cho thanh niên trước hết là việc trang bị tri thức về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, chủ trương của Đảng Cộng sản Việt Nam, bồi đắp lý tưởng cách mạng, chủ nghĩa yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội, kiên định lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; có đạo đức cách mạng, ý thức chấp hành pháp luật, sống có văn hóa, vì cộng đồng…

Xây dựng chuẩn mực chính trị là một yếu tố quan trọng của văn hóa chính trị, chuẩn mực chính trị (nguyên tắc và quy tắc ứng xử chính trị) yêu cầu được xây dựng là nguyên tắc chính trị và quy tắc ứng xử chính trị phù hợp với các giá trị chính trị được xã hội thừa nhận là đúng đắn, hợp lý và tiến bộ.

Do đó, chúng là những chuẩn mực cao nhất, quan trọng nhất, được phổ biến rộng rãi và bắt buộc mọi công dân phải thực hiện. Ở Việt Nam, xây dựng chuẩn mực chính trị cho thanh niên trước hết là hình thành nguyên tắc và ứng xử theo chuẩn Hiến pháp, pháp luật, quy tắc ứng xử trong cuộc sống; những quy tắc theo tập quán, thói quen, truyền thống của dân tộc như các đạo lý nhân ái, uống nước nhớ nguồn, kính trên nhường dưới, lá lành đùm lá rách…

Về nhân vật văn hóa chính trị là hiện thân của những đức tính tốt đẹp nhất, những phẩm chất cao thượng và nhân văn nhất mà cả quốc gia, dân tộc (thậm chí cả nhân loại) ngưỡng mộ, tự hào và tôn vinh. Nhân vật văn hóa chính trị thường thể hiện nổi bật những phẩm chất tốt đẹp và cao thượng như yêu nước thương dân, luôn đặt lợi ích của đất nước và nhân dân lên trên hết và trước hết; sẵn sàng hy sinh quyền lợi, sức lực, trí tuệ của mình để phục vụ đất nước và nhân dân một cách vô điều kiện; có năng lực lãnh đạo, tổ chức nhân dân hoàn thành những nhiệm vụ cao cả vì độc lập dân tộc, vì cuộc sống hòa bình, tự do, ấm no và hạnh phúc của nhân dân…

Những phẩm chất tốt đẹp nói trên cần được thấm sâu và lan tỏa rộng rãi trong nhân dân. Ở Việt Nam, xây dựng nhân vật văn hóa chính trị cho thanh niên là việc phát động các phong trào học tập và làm theo tấm gương của những anh hùng dân tộc, những người có công với đất nước, là lan tỏa những tấm gương người tốt, việc tốt đặc biệt là những gương mặt thanh niên tiêu biểu.

Đối với xây dựng biểu tượng văn hóa chính trị là yếu tố hữu hình, kết tinh những giá trị văn hóa chính trị cốt lõi của quốc gia, dân tộc. Nó thể hiện bản lĩnh và bản sắc văn hóa dân tộc, có sức cuốn hút, hấp dẫn và sức lan tỏa sâu rộng, mạnh mẽ đến cá nhân và cộng đồng (như quốc kỳ, quốc ca, quốc hiệu của một quốc gia và các nghi thức chào cờ, hát quốc ca…).

Chú trọng tính nêu gương

Là tổ chức của những người Cộng sản trẻ tuổi, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trực tiếp giúp Đảng làm tốt công tác vận động thanh niên, đoàn kết, tập hợp thanh niên dưới ngọn cờ của Đảng thông qua hoạt động tổ chức và các phong trào hành động cách mạng. Đoàn giáo dục chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước cho đoàn viên thanh niên, từ đó giác ngộ lý tưởng cách mạng của Đảng, của Đoàn, của dân tộc, rèn luyện nên những cán bộ, đoàn viên trẻ tuổi có tâm huyết, có trình độ, bản lĩnh chính trị và sống có lý tưởng.

Vì vậy, cần nâng cao nhận thức của cán bộ Đoàn về vai trò của văn hóa chính trị trong sự phát triển toàn diện của thanh niên, thực hiện công việc tuyên truyền, giáo dục trong cán bộ Đoàn, đoàn viên và thanh niên về lý luận đổi mới và hội nhập quốc tế, về vai trò, nội dung của văn hóa và văn hóa chính trị Việt Nam, làm cho nội dung đó trở thành bộ phận hữu cơ của tri thức chính trị. Trên cơ sở đó, xây dựng niềm tin chính trị, các giá trị chính trị, các chuẩn mực và quy tắc ứng xử chính trị cho thanh niên.

Đổi mới và nâng cao hơn nữa chất lượng, hiệu quả nội dung, phương thức hoạt động của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh nhằm xây dựng các giá trị, các chuẩn mực văn hóa chính trị, các nhân vật và biểu tượng văn hóa chính trị Việt Nam ở thanh niên. Bồi đắp lý tưởng cách mạng, giáo dục đạo đức, lối sống văn hóa cho thanh thiếu nhi; xây dựng Đoàn vững mạnh; đoàn kết, phát huy tinh thần xung kích, tình nguyện, sáng tạo, trách nhiệm của thanh niên, góp phần hiện thực hóa khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc.

Phát huy vai trò của các tổ chức, cá nhân có uy tín, có ảnh hưởng xã hội trong định hướng, giáo dục đạo đức, lối sống, giá trị thẩm mỹ cho đoàn viên, thanh niên. Chú trọng tính nêu gương, trước hết là của cán bộ Đoàn. Củng cố, kiện toàn và phát huy đội ngũ báo cáo viên, tuyên truyền viên, cộng tác viên dư luận xã hội, câu lạc bộ lý luận trẻ các cấp...

Trong điều kiện đổi mới và hội nhập quốc tế, xây dựng văn hóa chính trị cho thanh niên cần xây dựng toàn diện về giá trị chính trị, chuẩn mực chính trị, nhân vật chính trị, biểu tượng chính trị để phát huy vị trí trung tâm, vai trò chủ thể của thanh niên, góp phần hiện thực hóa khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc.

Theo TP