Năm 1961, liên đội Tam Sơn, Tiên Sơn, Bắc Ninh có sáng kiến dấy lên phong trào “Làm nghìn việc tốt thực hiện 5 điều Bác Hồ dạy” giành danh hiệu “Cháu ngoan Bác Hồ”. Phong trào nhanh chóng phát triển sâu rộng trong hoạt động Đội và phong trào thiếu nhi các tỉnh miền Bắc. Phong trào đã được thiếu niên, nhi đồng thực hiện trên mọi mặt hoạt động, từ một điển hình nhân ra nhiều nơi, từ một gương tốt nhân lên thành cả một lớp thiếu niên, nhi đồng mang nếp sống con người mới xã hội chủ nghĩa. Nhiệm vụ của phong trào này chính là xây dựng nền nếp học tập; giữ gìn vệ sinh trường lớp, xóm làng; chăm sóc gia đình thương binh, liệt sĩ, người già cô đơn, lao động giúp đỡ gia đình, hỗ trợ hợp tác xã sản xuất, bảo vệ của công, làm kế hoạch nhỏ v.v …. Nhiều em thiếu niên thực sự trưởng thành trong phong trào, trở thành những cán bộ tốt, những công dân tốt.

Nhà giáo Nhân dân – Anh hùng lao động Nguyễn Đức Thìn, tác giả của phong trào “Nghìn việc tốt” (người thứ hai từ bên trái ảnh sang).

Những năm 1970, phong trào “Nghìn việc tốt” không chỉ được nhân rộng trên tất cả các trường học của Việt Nam mà còn được nhiều quốc gia khác sang học hỏi kinh nghiệm. “Không chỉ báo chí trong nước, mà báo chí nước ngoài cũng về tận Bắc Ninh để tìm hiểu, chụp ảnh viết bài và coi đây như một sáng kiến không chỉ trong ngành giáo dục, mà cũng là sáng kiến chung để hình thành nhân cách một con người”, Nhà giáo Nhân dân – Anh hùng lao động Nguyễn Đức Thìn, tác giả của phong trào “Nghìn việc tốt” cho hay. Nhiều nước Đông Âu đã cho đoàn học sinh sang Việt Nam tìm hiểu, qua đó, một lượng lớn trường học trên khắp Đông Âu đã tích cực làm theo và đem lại những kết quả tốt đẹp. Phong trào liên tục được duy trì, phát triển và không ngừng được tổng kết nâng cao cả về mặt lí luận và thực tiễn. Để tổng kết và biểu dương kết quả của phong trào, kể từ năm 1981 cứ 5 năm Hội đồng Đội Trung ương lại tổ chức một lần Đại hội cháu ngoan Bác Hồ toàn quốc để biểu dương các em có thành tích tốt trong các phong trào và mọi hoạt động của Đội. 

130 đại biểu Đại hội Cháu ngoan Bác Hồ tỉnh Nghệ An lần thứ XII, năm 2020 chụp hình lưu niệm tại Khu di tích Kim Liên, Nam Đàn.

Trong suốt 60 năm qua, phong trào “Nghìn việc tốt”, thực hiện “5 điều Bác Hồ dạy” được các Liên đội trên địa bàn tỉnh triển khai cụ thể hóa bằng các hoạt động thiết thực theo tiêu chí “Làm nghìn việc tốt/Cùng trừ việc xấu/ Cộng nhân yêu thương/Chia niềm thông cảm” như rèn luyện kỷ luật, học tập tốt, kỹ năng ứng xử, giúp đỡ bạn nghèo…gắn với kỷ niệm các ngày lễ lớn của đất nước như Ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11; Ngày Quân đội Nhân dân Việt Nam 22/12; Ngày thành lập Đoàn TNCS Hồ Chí Minh 26/3; Ngày thành lập Đội TNTP Hồ Chí Minh 15/5… Làm nghìn việc tốt không đơn thuần chỉ là 1.000 việc tốt. Từ “nghìn” không có một con số cụ thể, nó mang nghĩa là rất nhiều, không đếm được. Ban đầu, phong trào được phát động trong hàng ngũ thiếu niên, nhi đồng nhằm giáo dục con người thói quen làm việc tốt từ khi còn nhỏ. Đó là các học sinh cắt phiên thay nhau chăm sóc, chép hộ bài khi bạn ốm; khi bạn bị đau chân, các em phân công nhau cõng bạn đến lớp... Về nhà, các em là người chăn thả trâu bò, vỗ béo đàn lợn, chăm sóc đàn gà, giúp đỡ cha mẹ cơm nước. Từ đó, hàng loạt các khẩu hiệu như “Xóm thôn nghìn việc tốt”, “Gia đình nghìn việc tốt”, “Lớp học nghìn việc tốt”… được triển khai. Việc tốt diễn ra khắp mọi nơi, từ trường về nhà, khiến chính người lớn cũng làm theo

Tấm gương Vi Tuấn Khanh nhiều năm làm "đôi chân" đưa bạn đến trường (bên phải ảnh).

Xuyên suốt chiều dài lịch sử như, phong trào “Nghìn việc tốt” đã được cụ thể hóa và bổ sung bằng nhiều phong trào bổ trợ khác như phong trào “Kế hoạch nhỏ”, “Chăm sóc gia đình thương binh liệt sỹ”, “Công tác Trần Quốc Toản”, “Giúp đỡ gia đình nghèo khó”, “Đôi bạn cùng tiến”, “Nói lời hay, làm việc tốt”, “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”, “Tiếng kẻng học bài”, “Áo lụa tặng bà”, “Sạch làng tốt ruộng”... để phù hợp theo điều kiện xã hội ở từng thời điểm lịch sử, điều kiện địa phương khác nhau. “Làm việc tốt không khó. Nhưng nếu chúng ta không hướng các em đến với cái tốt thì là một khiếm khuyết lớn. Các nước trên thế giới cũng có những phong trào, những môn học hướng đến cái tốt, cái tử tế. Tạo cho các em một nếp nghĩ, một cách làm tốt cũng là tạo ra một nhân cách tốt”, thầy Nguyễn Đức Thìn chia sẻ.

Phong trào quyên góp áo ấm tặng bạn nghèo trong chiến dịch "Mùa Đông ấm, Xuân tình nguyện".

Thông qua mô hình cũng nhằm uốn nắn những hành vi chưa tốt, phát huy những ưu điểm của các em thiếu niên, nhi đồng để kịp thời phát hiện những gương điển hình tiêu biểu trong phong trào nghìn việc tốt để giới thiệu, tuyên dương trong sinh hoạt Đội, góp phần nâng cao chất lượng hoạt động và xây dựng tổ chức Đội ngày càng vững mạnh. Các liên đội trong trường học thực hiện bằng việc phát động trong đội viên, học sinh thực hiện một số nội dung như trong học tập, rèn luyện thông qua các phong trào “Đôi bạn cùng tiến”, “Học đi đôi với hành”, “Học thực chất - Thi nghiêm túc”, “Vở sạch, chữ đẹp”, rèn luyện kiến thức, kỹ năng, rèn luyện sức khỏe, thi đua xây dựng Đội… Trong lao động và bảo vệ môi trường, phát động phong trào “Trường em xanh, sạch đẹp, an toàn”, “Thứ bảy tình nguyện”, “Ngày chủ nhật xanh”…; trong rèn luyện đạo đức, giao tiếp ứng xử và ý thức kỷ luật có các hoạt động rèn luyện đạo đức, lối sống, tính kỷ luật, làm việc tốt, nhặt được của rơi trả cho người đánh mất, nói lời hay làm việc tốt, vâng lời ba mẹ, thầy cô, lễ phép với người lớn, đoàn kết, thương yêu, giúp đỡ bạn bè, không nói tục, chửi thề, giữ gìn văn minh nơi công cộng… Trong hoạt động xã hội, mỗi chi đội có quỹ “Vì bạn nghèo”, “Bạn giúp bạn” thông qua các phong trào “Nuôi heo đất”, “Giúp bạn tới trường - Hướng tới tương lai”, “Tặng sách - Trao yêu thương”. Trong phòng chống các tệ nạn xã hội, giữ gìn trật tự an toàn giao thông, các trường đẩy mạnh phong trào “Mỗi đội viên là một chiến sĩ an ninh nhỏ”, tuyên truyền trong đội viên, học sinh, phụ huynh ý thức tham gia giao thông, đội mũ bảo hiểm khi tham gia giao thông; thực hiện tốt nội quy nhà trường, không hút thuốc lá, không sử dụng ma túy, thực hiện tốt mô hình “Trường lớp không ma túy”…

Phong trào trao tặng "Đàn gà Khăn quàng đỏ" từ nguồn quỹ "Kế hoạch nhỏ".

Trong đợt thi đua cao điểm chào mừng 80 năm Ngày thành lập Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh, hơn 450.000 Đội viên, thiếu niên, nhi đồng toàn tỉnh Nghệ An đã, đang và sẽ nỗ lực phấn đấu, phát huy những truyền thống vẻ vang, hào hùng của Đội TNTP Hồ Chí Minh suốt 80 năm qua. Mỗi đội viên, thiếu niên, mỗi Cháu ngoan Bác Hồ đều ra sức thi đua thực hiện tốt 5 điều Bác Hồ dạy; phấn đấu vươn lên học thật giỏi, trau dồi đạo đức, trí tuệ, rèn luyện tốt hơn nữa để tự khẳng định mình và để đáp lại tình thương yêu, quan tâm chăm sóc của Đảng, chính quyền, các bậc cha mẹ, thầy cô giáo, anh chị phụ trách và toàn xã hội, làm được nhiều việc tốt dâng lên Bác Hồ kính yêu.

Hồ Mạnh – Ban TTNTH Tỉnh đoàn