Theo phân tích của các chuyên gia kinh tế, xuất khẩu gạo Việt Nam vẫn còn điểm tựa, sức bật đó là việc nông dân ở ĐBSCL đã bắt đầu bước vào thu hoạch lúa Hè Thu và dự kiến sẽ thu hoạch rộ từ cuối tháng 6. Nếu muốn chạm đích xuất khẩu 7,2 triệu tấn gạo các loại trong năm nay thì ngay bây giờ ngành sản xuất gạo phải bước vào cuộc chạy đua nước rút.
|
|
.jpg)
Nhiều nỗ lực
Theo đánh giá của các chuyên gia, năm 2012, Việt Nam có đến 80% giành được vị trí đứng đầu trong số các quốc gia xuất khẩu gạo. Điều này dựa trên căn cứ Hiệp hội các nhà xuất khẩu gạo của Thái Lan và Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ vừa đưa ra nhận định, xuất khẩu gạo của Thái Lan năm nay sẽ giảm mạnh. Tuy nhiên, số 1 chưa đủ! Cốt lõi, ngành lúa gạo Việt Nam phải ghi điểm trên nhiều phương diện: xuất khẩu nhiều mà ổn định an ninh lương thực quốc gia, đưa nhiều lợi nhuận cho người trồng lúa.
Trọn tháng 5, xuất khẩu gạo của Việt Nam đạt 788.296 tấn, cao hơn 12% so với cùng kỳ và tăng cao kỷ lục kể từ tháng 1- 2010, đưa tổng lượng xuất khẩu gạo của Việt Nam từ đầu năm đến nay đạt 2,5 triệu tấn. Song những con số trên chưa thật hẳn mừng vì nằm trong quy luật chung tháng 5 thường là tháng xuất khẩu gạo cao đỉnh điểm. Năm 2012 cũng không ngoại lệ! Chỉ có điều, nỗ lực về lượng cũng chỉ bù được mức giá đã sụt giảm. Giá xuất khẩu gạo trung bình của Việt Nam trong những tháng đầu năm 2012 liên tục giảm. Đây là vấn đề cần lo lắng.
Thống kê cho thấy, giá gạo xuất khẩu của Việt Nam đã giảm từ 582 USD/tấn vào tháng 12-2011 xuống chỉ đạt 438 USD/tấn trong tháng 5 vừa qua. Để cạnh tranh trên trường xuất khẩu, chính ông Phạm Ngọc Tiến, Phó TGĐ Tổng công ty Lương thực miền Bắc cho biết, phải thay đổi chiến lược kinh doanh bằng cách giảm lợi nhuận.
Rõ ràng, để cạnh tranh với các quốc gia xuất khẩu gạo như Ấn Độ, Thái Lan, vươn lên vị trí số 1 bằng cách giảm giá là việc bắt buộc phải làm, nhưng việc giảm tới 150 USD/ tấn chỉ trong vòng 5 tháng để tăng lượng cũng là câu chuyện cần cân nhắc. Bởi doanh nghiệp giảm lợi nhuận, sẽ tác động đến người nông dân, họ có thể chán nghề, bỏ nghề.
Hiện nay, Tổng công ty Lương thực miền Nam (Vinafood 2) xác nhận, Tổng công ty đã trúng thầu 100.000 tấn gạo 25% tấm xuất khẩu sang Philippines. Toàn bộ lô hàng sẽ được giao cho nước bạn ngay trong tháng 6 này. Như vậy, căn cứ vào các hợp đồng đã và chắc chắn thực hiện trong 20 ngày tới, tổng lượng gạo tiến hành giao là 3,3 – 3,4 triệu tấn gạo, thấp hơn rất nhiều so cùng kỳ năm ngoái. Rõ ràng, trong nửa chặng đường còn lại của năm, các doanh nghiệp sẽ phải tăng tốc xuất khẩu 3,7 triệu tấn. Trường hợp xuất khẩu bằng năm 2011 là 7,2 triệu tấn thì 6 tháng cuối năm, các doanh nghiệp phải đóng contener chuyển tàu đến 3,9 triệu tấn.
|
|
.jpg)
Bộn bề khó khăn
Hai năm gần đây nhiều nước ở phía nhập khẩu chẳng hạn Philippines đã thay đổi chính sách khi đấu thầu và để cho các công ty tư nhân tìm kiếm nguồn hàng với giá cạnh tranh hơn. Năm nay còn có thêm điểm khác biệt, thị trường mua gạo trọng điểm như Indonesia, Bangladesh… rất ít hợp đồng mới. Chưa hết, cạnh tranh trong xuất khẩu gạo với Việt Nam là Ấn Độ - 6 tháng đầu năm 2012 đã tích cực bán ra với giá thấp để giải quyết hàng tồn kho lớn (60 triệu tấn nông sản các loại, trong đó có đến 26,3 triệu tấn gạo và đang xuất gạo chưa có dấu hiệu dừng lại) ở nước này. Myanmar cũng tuyên bố đẩy mạnh xuất khẩu gạo giá thấp trong năm 2012 này.
Ngoài ra, các doanh nghiệp Việt Nam còn phải đối diện với khó khăn từ các nước xuất khẩu gạo phẩm cấp thấp. Lượng gạo này từ trước tới nay chiếm đến 90% lượng xuất khẩu của Việt Nam, vốn sẵn tiêu thụ tại châu Á và châu Phi. Với giá gạo của Ấn Độ và Pakistan hiện nay, gạo Việt Nam có thể mất 20% thị phần tại thị trường châu Phi.
Đã giảm thị trường gạo cấp thấp theo phản ánh từ các vựa lúa chính đồng bằng sông Hồng và đồng bằng sông Cửu Long, trong khi đó, nông dân vẫn tiếp tục sản xuất loại gạo chất lượng thấp với tỷ trọng trên 20% diện tích gieo trồng tại một số tỉnh. Như vậy, khả năng tồn kho lớn, khó tiêu thụ lượng hàng này là điều khó tránh.
Để "lấp chỗ trống” thị phần thị trường châu Phi, các doanh nghiệp sẽ đẩy mạnh xuất gạo phẩm cấp cao hơn, gạo thơm sang khu vực Tây Phi, Trung Quốc cùng một số nước châu Á… Trong đó thị trường Trung Quốc tăng gấp 4,4 lần về lượng và gần 4 lần về giá trị so với cùng kỳ năm trước, trở thành thị trường nhập khẩu gạo lớn nhất của Việt Nam. Nhưng đối tác này vẫn tiềm ẩn quá nhiều rủi ro nếu nhìn từ các vụ xuất khẩu nông sản, khoai lang, chuối, dứa... diễn ra trong thời gian vừa qua.
Diễn biến của thị trường 6 tháng đầu năm cũng cho thấy: để hoàn thành mục tiêu xuất khẩu gạo, đó là điều không hề đơn giản nếu như các doanh nghiệp không đồng lòng vượt khó. Nhưng xuất khẩu gạo Việt Nam vẫn còn điểm tựa, lấy sức bật: Nông dân ở ĐBSCL đã bắt đầu bước vào thu hoạch lúa Hè Thu, và dự kiến sẽ thu hoạch rộ từ cuối tháng 6. Với nguồn cung tăng thúc đẩy doanh nghiệp thu mua và đẩy mạnh "xuất ngoại”.
Theo Đại Đoàn Kết
