Giáo sư Nguyễn Thanh Vân, kiều bào Pháp, người sáng lập Hội Khoa học gặp gỡ Việt Nam cho biết, gần 20 năm qua, Hội đã tạo điều kiện cho các nhà khoa học Việt Nam thiệt lập quan hệ và hợp tác, trao đổi khoa học với nhiều đồng nghiệp cùng chuyên ngành ở nước ngoài; tổ chức được 6 hội thảo khoa học quốc tế lớn tại Việt Nam, với sự tham gia của nhiều nhà khoa học trên thế giới, giúp các nhà khoa học trong nước gặp gỡ, giao lưu với các nhà bác học và các nhà khoa học trong đó có nhiều người đạt giải thưởng Nobel. Ông cũng cho biết, nhằm xúc tiến hợp tác khoa học, phát triển giáo dục, hội đã triển khai xây dựng Trung tâm Quốc tế Khoa học và Giáo dục liên ngành (ICISE) tại Thành phố Quy Nhơn, dự kiến sẽ đưa vào hoạt đông năm 2013.

Một kiều bào khác, Giáo sư Đặng Lương Mô, người nổi tiếng thế giới với 300 công trình nghiên cứu và 12 phát minh, sáng chế cho biết, trở về từ Nhật Bản sau khi nghỉ hưu năm 2002, ông đã thành lập Trung tâm Nghiên cứu và Đào tạo thiết kế vi mạch (ICDREC) thuộc Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh; Phòng Nghiên cứu Thiết kế và Mô phỏng vi mạch, Đại học Bách khoa TP Hồ Chí Minh và Chương trình đào tạo sau đại học hướng vi điện tử, Đại học Khoa học Tự nhiên TP Hồ Chí Minh.

Theo Giáo sư Mô, việc ra đời chíp vi xử lý Sigmak3, thương hiệu Việt Nam ngày 16/1/2008 tại ICDREC đã đánh dấu bước vượt ngưỡng của công nghệ vi mạch trong nước, đưa Việt Nam trở thành quốc gia có tên trên bản đồ các nước chế tạo vi mạch trên thế giới.

Ông Johnathan Hạnh Nguyễn, doanh nhân Việt kiều tại Philippines cho rằng, cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài với hơn 400.000 người là các doanh nhân, các chuyên gia, trí thức có trình độ cao như giáo sư, bác sĩ và các văn nghệ sĩ…được đào tạo tốt và làm việc ở những ngành nghề quan trọng, có nhiều người thành đạt trên nhiều lĩnh vực từ khoa học kỹ thuật đến văn học nghệ thuật và cả trong thương mại, một số khác đã tham gia trong các cơ quan Chính phủ và nghị viện tại một số nước như Đức, Australia, Mỹ, Canada… Vì vậy, có thể nói đây là một nguồn lực lớn. Thời gian qua, ngoài việc đóng góp tài chính thông qua các dự án đầu tư trực tiếp, kiều hối, kiều bào còn thực hiện các dự án chuyển giao công nghệ, đóng góp chất xám trong lĩnh vực giáo dục, y tế, quản lý xã hội, đồng thời còn là cầu nối hữu hiệu cho các doanh nghiệp trong nước vươn ra thế giới, thúc đẩy xuất khẩu thương mại cũng như giới thiệu cho đầu tư nước ngoài vào Việt Nam.

TS. Dương Văn Quả, Chủ tịch Hội người Việt Nam tại Nhật Bản cho biết, hầu hết các trí thức Việt kiều dù ở chân trời nào cũng đều hướng về đất nước, mong muốn có ngày đem tri thức, hiểu biết của mình trực tiếp hoặc gián tiếp đóng góp phần nhỏ bé của mình vào sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Hiện đã có Việt kiều trí thức về nước nhưng mới ở phạm vi nhỏ do quan hệ cá nhân, quan hệ giao lưu giữa các trường đại học, các viện nghiên cứu. Vì vậy, theo TS. Dương Văn Quả, nhà nước cần có kế hoạch cụ thể để đưa các chuyên gia Việt kiều về nước hoạt động, tham gia đóng góp chuyên môn, trí tuệ trong những lĩnh vực như giảng dạy, đào tạo, chuyển giao công nghệ hoặc những dự án theo kế hoạch, định hướng của nhà nước.

Ông Phạm Nam Kim, kiều bào Thụy Sĩ có mong muốn Nhà nước thành lập một trung tâm huy động chất xám, đây sẽ là nơi gặp gỡ giữa cung chất xám đến từ người Việt Nam ở nước ngoài và trung tâm sẽ thu thập nhu cầu chất xám đến từ các tổ chức, cơ quan, trường đại học, doanh nghiệp trong nước. Sản phẩm của trung tâm này sẽ rất đa dạng, có thể là một nghiên cứu khoa học thực nghiệm, khoa học nhân văn, nghiên cứu kinh tế - xã hội, kỹ năng quản lý doanh nghiệp, hoạt động đào tạo. Theo ông Kim, thay vì các tổ chức, doanh nghiệp và cá nhân Việt Nam phải thuê tư vấn nước ngoài với giá rất cao thì có thể tìm qua trung tâm này với những chuyên gia Việt kiều có tâm với đất nước.

Theo Bộ Ngoại giao, hàng năm có khoảng 500.000 lượt kiều bào về nước, trong đó có nhiều chuyên gia, trí thức về nước làm việc và nhiều người về tìm hiểu cơ hội đầu tư, kinh doanh. Hiện có trên 3.500 doanh nghiệp trong nước được thành lập hoặc có vốn góp của kiều bào với tổng số vốn đăng ký khoảng 8,4 tỷ USD. Lượng kiều hối gửi về nước hàng năm tăng trung bình 10 - 15%, năm 2011 đạt trên 9 tỷ USD, trong 6 tháng đầu năm 2012 đã đạt khoảng 6,4 tỷ USD, đóng góp quan trọng cho nền kinh tế của đất nước.

Ông Nguyễn Thanh Sơn, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao, Chủ nhiệm Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài cho biết, hầu hết các trí thức kiều bào đều có tinh thần dân tộc, tình yêu quê hương đất nước và mong muốn được đóng góp công sức tham gia xây dựng đất nước. Hiện Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài đã trình Chính phủ đề án về chính sách thu hút tri thức của người Việt Nam ở nước ngoài nhằm kêu gọi lực lượng trí thức người Việt đang sinh sống ở nước ngoài đóng góp cho đất nước.

Phát biểu tại Hội nghị người Việt Nam ở nước ngoài lần thứ 2 vừa qua, đồng chí Lê Hồng Anh, Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư cho rằng, sự có mặt của đông đảo các đại biểu kiều bào đã cho thấy đồng bào ta ở nước ngoài luôn quan tâm và mong muốn đóng góp sức mình cho sự nghiệp xây dựng Tổ quốc.

Đồng chí Lê Hồng Anh cho biết, trong thời gian tới, Đảng và Nhà nước sẽ tiếp tục đánh giá một cách đầy đủ và sát thực hơn về tình hình và xu hướng phát triển của cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài, về hiệu quả của các chủ trương, chính sách đối với kiều bào…, trên cơ sở đó xây dựng các chương trình, đề án vận động người Việt Nam ở nước ngoài đóng góp công sức xây dựng đất nước.