Cha mẹ tham gia phong trào Văn Thân, các anh trai đều thuộc lớp cách mạng lão thành là các ông Phạm Ngọc Trân (Sáu Trân), Trưởng ty Công an đầu tiên của Quảng Ngãi năm 1945; Trung tướng Phạm Kiệt, Thứ trưởng Bộ Công an, Tư lệnh kiêm Chính ủy Công an nhân dân vũ trang (nay là Bộ đội Biên phòng). Năm 1932, cụ Trinh cùng một số đồng chí bị địch bắt và tra tấn, dụ dỗ, hăm dọa. Biến nhà tù thành trường học, cụ Trinh đã tự học chữ, học lý luận cách mạng, học gương đấu tranh của các bậc đàn anh.

Khi Đội du kích Ba Tơ chuẩn bị cho Tổng khởi nghĩa (3/1945), Hội trưởng Hội Phụ nữ cứu quốc tỉnh Phạm Thị Trinh đã trao thanh gươm cho chính trị viên Đội du kích Ba Tơ - Nguyễn Chánh - cũng chính là chồng cụ.

Cách mạng Tháng Tám ở Quảng Ngãi thành công ngày 30/8/1945, cụ Trinh là phụ nữ duy nhất có mặt trên Chủ tịch đoàn cuộc mít tinh của tỉnh mừng cách mạng thành công và ra mắt UBND cách mạng tỉnh Quảng Ngãi. Năm đó, người phụ nữ quê hương núi Ấn sông Trà mới 31 tuổi.

Trong giai đoạn kháng chiến chống Pháp, cụ Phạm Thị Trinh là Hội trưởng Hội Phụ nữ tỉnh Quảng Ngãi, Hội trưởng Hội Phụ nữ Liên khu 5 (1946 - 1954). Tập kết ra bắc, cụ đảm nhiệm các chức vụ Trưởng ban Tổ chức cán bộ; Bí thư Đảng ủy Cơ quan Trung ương Hội, Đại biểu Quốc hội khóa II và khóa III. Cụ nghỉ hưu năm 1976. Các bạn chiến đấu của cụ đã ví cụ Phạm Thị Trinh như hạt ngọc sông Trà, con sông quê cụ.

Nghĩa nước tình nhà

Chồng cụ Phạm Thị Trinh vốn là người bạn tù cùng nhau họa thơ - tướng Nguyễn Chánh, Ủy viên BCH T.Ư Đảng (khóa II), Phó Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị, Chủ nhiệm Tổng cục Cán bộ (Bộ Quốc phòng). Cụ ông lâm bệnh và mất năm 1957 khi mới 43 tuổi. Cụ bà tảo tần thay chồng nuôi dạy 6 người con thành người có ít nhiều đóng góp cho xã hội. 5 người con của hai cụ là cán bộ QĐND Việt Nam: thượng tá Nguyễn Chí Trực, trung tá Nguyễn Ngọc Sương, đại tá Nguyễn Anh Tường, công nhân quốc phòng Nguyễn Chí Dũng, cựu chiến binh Quân chủng Hải quân Nguyễn Chí Hòa.

Trong hồi ký của mình, cụ Phạm Thị Trinh có viết:

“Hôm nay anh đi nhận Huân chương của Đảng, Chính phủ tặng. Rồi anh mở chiếc hộp nhỏ ra nói: “Riêng Bác thì Bác tặng anh một cái đồng hồ có khắc tên Bác đây này. Em xem”. Anh nói tiếp: “Đáng lẽ những Huân chương này Đảng tặng cho em thì đúng hơn là tặng cho anh”. Nghe anh nói thế tôi giật mình thốt lên: “Anh đừng nói thế, anh thắng giặc thì được Bác Hồ, Đảng khen thưởng, chứ em làm được gì mà tặng cho em?”.

Anh Chánh nhìn tôi rồi chầm chậm nói: “Anh nói thật, nói những ý nghĩ của anh từ trước tới giờ, nếu trong quá trình hoạt động cách mạng mà không có sự giúp đỡ của em thì anh không được tặng Huân chương này”.

Cụ Phạm Thị Trinh nhận Huy hiệu 85 năm tuổi Đảng (2015)

Lần đầu tiên tôi nhìn thấy Huân chương Quân công mà anh Chánh được tặng, tôi vừa mừng, vừa lúng túng không biết nói gì hơn nên cứ cầm lên để xuống, mở ra rồi đậy lại. Anh Chánh lại nói tiếp: “Anh nhận Huân chương này cảm thấy vinhd ự của mình, nhưng cũng không bao giờ quên trong đó có công lao của cán bộ và chiến sĩ toàn quân khu đóng góp trong những chiến công thắng giặc”.

Nghe anh nói, tôi chợt nhớ, dạo này anh Chánh hay nói với tôi: “Tuy mình làm việc vất vả nhưng chưa xứng đáng với trách nhiệm của Đảng giao phó, được bầu vào Ban Chấp hành Trung ương là vinh dự nhưng anh hiểu: sự tiến bộ ấy là nhờ đồng đội, nhân dân giúp đỡ”.

Thái độ khiêm tốn của anh đã nhắc nhở tôi không được thỏa mãn trong công tác, làm tôi suy nghĩ nhiều hơn về quê hương…

Sống trong sạch và lương thiện

Tôi gặp cụ Phạm Thị Trinh lần đầu tiên khi cụ sang tuổi 100. Mới gặp, tôi không thể nghĩ rằng cụ đã sống qua hai thế kỷ mà vẫn minh mẫn như vậy. Cụ Phạm Thị Trinh là gương mẫu mực không chỉ với những hy sinh và cống hiến lớn lao cho đất nước suốt chặng đường cách mạng, cụ còn là nơi neo đậu những tình cảm sắt son.

Hằng ngày cụ Trinh vẫn theo dõi thời sự qua đài, báo. Khi có bạn bè tới thăm, cụ hỏi tình hình trong nước, việc thực hiện Nghị quyết Trung ương Đảng... Hơn 85 tuổi Đảng, cụ vẫn lo bảo vệ sự trong sạch của Đảng như chính con ngươi ở đôi mắt mình.

Trong đời sống thường ngày, cụ sống đúng mực với mình. Những tiêu chuẩn không dành cho gia đình, cụ trả lại cho nhà nước. Cụ đã nhiều lần trả lại biệt thự 34 Lý Nam Đế, nhà trong khu tập thể 38 Trần Phú, nhà ở khu tập thể Trung ương Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam (Hà Nội)... Từ ngày nghỉ hưu, cụ chuyển hẳn ra khu vực ngoại thành, tăng gia sản xuất để tự lo cuộc sống. Dư âm của những năm tháng tù đày khiến sức khỏe của cụ bị ảnh hưởng nhiều, nhưng cụ đã tự khắc phục bằng cách tập dưỡng sinh. Thêm vào đó, cụ còn tham gia câu lạc bộ thơ để rèn luyện tinh thần và cả viết sách về lịch sử phụ nữ... Cụ kiệm lời, còn các con cứ nhìn vào tấm gương của mẹ để tự soi mình mà học theo.

Đông con, cụ Trinh dạy các con phương châm sống trong sạch và lương thiện ngay cả khi xã hội đang có nhiều phen chao đảo về giá trị: “Các con khó đến đâu, mẹ hỗ trợ đến đó. Còn khả năng chỉ có thế, thì không nên cố tìm một vị trí cao hơn. Như thế vừa khổ mình vừa khó cho tổ chức, lại tạo nên sự bất công trong xã hội”.

PGS-TSKH Nguyễn Tuyết Minh (ĐHQG Hà Nội), người con gái đầu của cụ Trinh chia sẻ: “Bà luôn là chỗ dựa tinh thần cho mấy anh chị em chúng tôi. Bà thay mặt cả ông quan tâm đến cuộc sống riêng tư, hạnh phúc cá nhân và nhất là sự phấn đấu trong sự nghiệp của từng đứa”.

Theo Nongnghiep.vn

T.LN