Ông NGUYỄN TẤN BỈNH - giám đốc Sở Y tế TP.HCM - chia sẻ về hành trình các em đang đi, những kỳ vọng trong tương lai. 

Ông nói: "Đây là chương trình hợp tác đào tạo bác sĩ chuyên khoa chuẩn quốc tế chưa từng có của Việt Nam. Với chương trình này, chúng tôi kỳ vọng từng bước đào tạo đầy đủ các bác sĩ chuyên khoa giỏi, trở thành một lớp thế hệ bác sĩ kế cận có kiến thức chuyên môn tốt đủ sức thay thế cho lớp đàn anh, đàn chị đi trước".

Trình độ chuẩn quốc tế

* Ông vừa nhắc đến cụm từ "chương trình hợp tác đào tạo bác sĩ chuyên khoa chuẩn quốc tế chưa từng có của Việt Nam"...?

- Đúng như vậy. Trước đây thiếu nguồn nhân lực, các bác sĩ ra trường thường phải "lăn" vào làm việc một thời gian rồi mới đi học bác sĩ chuyên khoa 1, chuyên khoa 2. Lúc ấy, có thể do tuổi tác khó tiếp thu kiến thức hoặc không có sự chuẩn mực trong môi trường lý thuyết - thực hành khiến việc lĩnh hội kiến thức chưa đạt được hiệu quả cần thiết. Đó chính là nguyên nhân kiến thức của nhiều bác sĩ hiện tại bị "thủng".

Nhưng với chương trình hợp tác đào tạo liên tục giữa ĐH Y khoa Johannes Gutenberg University Mainz (gọi tắt là ĐH Mainz, Đức) và Trường ĐH Y khoa Phạm Ngọc Thạch, đã đến lúc có thể "vá" được kiến thức bị "thủng" đó. 

Bằng việc vượt qua 3 kỳ thi quốc gia (M1 - M2 - M3) của Viện Khảo thí quốc gia về y dược phụ trách, khi ra trường các em "thủ" cho mình vốn kiến thức y khoa chuẩn mực quốc tế, đủ sức phát triển tốt trong bất cứ môi trường làm việc nào.

*Điều đặc biệt ở 26 sinh viên vừa tốt nghiệp khóa đầu tiên là gì, thưa ông?

- 26 sinh viên khóa I (2013 - 2020) này là những người giỏi thật sự, được tuyển chọn từ hơn 800 sinh viên trúng tuyển vào ngành y đa khoa của Trường ĐH Y khoa Phạm Ngọc Thạch. Họ trải qua chương trình đào tạo dài 6 năm 3 tháng ở Việt Nam và Đức, theo chương trình của ĐH Mainz. Ngôn ngữ giảng dạy bằng tiếng Anh và tiếng Đức. Đặc biệt, lúc qua Đức thực hành, tất cả các em được cung cấp nhà ở, ăn uống, bảo hiểm y tế, nghề nghiệp và sinh hoạt phí hằng tháng.

Không phải tốt nghiệp lần này là xong, lứa sinh viên này còn phải tiếp tục học sau ĐH với các chuyên khoa sâu từ 3-5 năm. Tùy vào năng lực các em có thể về Việt Nam làm việc tại các bệnh viện chuyên khoa đầu ngành hoặc tiếp tục ở lại trau dồi kiến thức nhằm giảng dạy thực hành cho các sinh viên khóa sau.

Có thể nói đây là một thế hệ mới từ sau năm 1975 có được cơ hội, điều kiện học sau ĐH liên tục ở một nền y khoa tiên tiến, được đào tạo chuẩn quốc tế. Các em sẽ là đội ngũ chuyên sâu của ngành y tế nhằm phục vụ cho tham vọng đưa TP.HCM phát triển thành trung tâm dịch vụ y tế của khu vực Đông Nam Á sau năm 2025.

* Chương trình đào tạo bác sĩ ở nước ta lâu nay vốn chưa được quốc tế công nhận tương đương. Với lần hợp tác này, phản hồi từ phía Đức ra sao về lứa sinh viên này?

- Khóa đầu tiên các em được đưa sang 4 bệnh viện lớn của Đức để thực hành gồm Bệnh viện TP Wolfsburg, Bệnh viện TP Wolfenbüttel, Bệnh viện Herzogin Elisabeth-Hospital ở Braunschweig và Bệnh viện TP Braunschweig. 

Phải nói đây là sự kiện vinh dự, trọng đại cho ngành y tế TP.HCM nên trước lúc lên đường (tháng 3-2019 - thời gian sang Đức để thực hành), chúng tôi có tổ chức gặp, động viên các em cố gắng học tập thật tốt.

Và quả thật mọi việc diễn ra không làm chúng tôi thất vọng. Tháng 11 vừa qua, khi qua dự lễ khai giảng cho khóa sinh viên mới, phía Đức trao đổi rằng họ rất vui mừng, phấn khởi khi kết quả học tập của 26 em đều rất tốt. Họ mong muốn tiếp tục được hợp tác, đào tạo, cho ra các lứa sinh viên như thế. Kết quả 100% vừa tốt nghiệp cũng là một minh chứng...

Giải quyết bài toán "giỏi nhưng không đều"

* Việt Nam và một số nước Đông Nam Á là nơi có số lượng người bệnh rất lớn. Đó được xem là "môi trường lý tưởng" để bác sĩ trong nước, thậm chí các nước, xin đến thực hành. Tại sao chúng ta lại thoát ra khỏi "môi trường lý tưởng" ấy?

- Tôi thấy chương trình hợp tác đào tạo bác sĩ nội trú chính quy ở một đất nước có nền y khoa tiên tiến như Đức là cách để các bác sĩ Việt nâng tầm hơn, từng bước có cơ hội thuận lợi học sâu hơn, thực hành tốt hơn. Nếu làm được, chúng ta sẽ tạo ra các bác sĩ chuyên khoa thực thụ.

Khó khăn lớn nhất hiện nay của sinh viên Việt Nam nói chung và ngành y nói riêng chính là ngoại ngữ. Do đó khi tham gia chương trình đào tạo này, ngoài việc chính là nâng cao tay nghề, còn là dịp để các em có cơ hội tiếp xúc nhiều hơn, từ đó cải thiện khả năng ngoại ngữ tốt hơn. Điều này hoàn toàn khác với các chương trình hợp tác ngắn hạn, học chừng 6 tháng đến 1 năm, chỉ lấy một chứng chỉ mà thôi.

* Đào tạo nguồn nhân lực cho ngành y tế rất quan trọng nhưng có thể thấy đang có nhiều bất cập. Có người còn ví von đào tạo bác sĩ hiện nay "nửa nạc nửa mỡ"...?

- Ví von này là có cơ sở. Rõ ràng nếu không được đào tạo liên tục tốt, trình độ tay nghề của bác sĩ không thể đáp ứng nhu cầu thực tế, chưa nói đến việc so sánh trình độ ngang bằng thế giới. Có một thực tế phải thừa nhận là số lượng bác sĩ tài hoa của Việt Nam rất nhiều. Từ Nam chí Bắc đều có những bác sĩ chuyên khoa đầu ngành rất giỏi, thậm chí cực giỏi, hơn hẳn các nước trong khu vực và thế giới.

Nhưng phân tích kỹ thì số lượng người giỏi này so với số dân đang có thật sự là quá ít, không đồng đều ở các tuyến cơ sở. Đặc biệt là tuyến tỉnh, huyện nguồn nhân lực giỏi bị "hẫng". Trong khi nền tảng mấu chốt của y tế là tuyến cơ sở mới đến y tế chuyên sâu. Bởi theo lý thuyết phải hơn 80% số dân được chăm sóc, điều trị các bệnh thông thường ở tuyến y tế cơ sở.

* Với thực tế như vậy, khi đào tạo ra nguồn nhân lực được đánh giá là "thế hệ vàng" ngành y tế, ngành y tế TP.HCM đã làm gì để họ có đất dụng võ? Liệu ông có lo sợ chuyện "chảy máu chất xám"?

- Phải sòng phẳng rằng nếu môi trường làm việc ở trong nước không đáp ứng được như kỳ vọng thì chắc chắn các bác sĩ giỏi, được đào tạo bài bản sẽ chọn ở một môi trường làm việc tốt hơn. Tuy nhiên để "đón đầu" việc này, ngành y tế đang có sự đầu tư cho y tế rất tốt ở hầu hết các mặt. Đó là song song việc đào tạo nguồn nhân lực có chiều sâu, TP.HCM đang trong quá trình đầu tư cơ sở vật chất.

Cụm y tế Tân Kiên với hàng loạt bệnh viện mới đang xây đều đạt chuẩn quốc tế, thậm chí vượt trội hơn so với nhiều nước trong khu vực. Đặc biệt, hệ thống trang thiết bị máy móc phục vụ cho thực hành y khoa thuộc thế hệ mới, hiện đại được mua ở các quốc gia phát triển không dễ lỗi thời. 

Với điều kiện tốt như thế, tôi rất hi vọng sau các khóa đào tạo, các em sẽ quay về phục vụ y tế cho quê hương. Còn không, chính các em sẽ là cầu nối giảng dạy đào tạo ra nhiều thế hệ bác sĩ tài năng thực sự trong tương lai.