Bản Há Khúa, xã Co Tòng, nơi gia đình Bay sinh sống là vùng đặc biệt khó khăn, người dân bản địa ngày ngày lên rẫy, vào rừng đốn củi, săn bắn để kiểm cái ăn, cái mặc. Đối với bất kỳ con em miền núi nào đó là một thiệt thòi lớn, ấy thế mà số phận còn trớ trêu hơn với em Vừ Trung Bay khi sinh em đã bị cụt bẩm sinh bàn tay phía bên phải.

(trái) Vừ Trung Bay (SN 2000, bản Há Khúa, xã Co Tòng, Thuận Châu, Sơn La) - 1 trong 50 thanh niên khuyết tật được tuyên dương trong chương trình “Tỏa sáng nghị lực Việt” năm 2021

May mắn là cậu bé Trung Bay được lớn lên trong vòng tay yêu thương vô bờ bến của bố mẹ. Theo lời em kể, em bắt đầu gặp những khó khăn đầu tiên khi em bắt đầu đi học lớp 1. Em làm mọi việc, kể cả cầm bút bằng tay trái, tay phải của em chỉ đỡ được em một phần chứ không thể giúp em cầm hoặc nắm được. Vì thế mà khi học hết lớp 1 em vẫn chưa thể viết được bằng tay trái. Khi em lên lớp 2, nhờ sự kiên trì của bản thân và sự giúp đỡ tận tình, chu đáo của các thầy cô giáo, em đã có thể tự viết chữ được bằng tay trái. Thật xúc động khi nghe em kể lại: “viết được chữ bằng tay trái qua một thời gian dài cố gắng là một niềm hạnh phúc lớn của cuộc đời em”.

Khi bắt đầu đi học THCS cũng là lúc em bắt đầu cuộc sống tự lập nhiều hơn. Những việc vặt trong nhà như giặt quần áo, nhóm bếp hay thậm chí là thay quần áo có lẽ rất đơn giản đối với những lứa trẻ cùng trang lứa nhưng với Bay đó là cả một thách thức. Em đã cố gắng làm mọi việc bằng một tay, dù chậm hơn nhưng sau những nỗ lực của mình, em đã có thể tự chăm sóc bản thân và hỗ trợ gia đình làm việc nhà.

Không chịu khuất phục trước số phận và với ước mơ vượt khó để thoát nghèo, được bố mẹ yêu thương và tạo điều kiện cho ăn học đến nơi đến chốn, cậu bé Trung Bay đã sớm ấp ủ ước mơ làm thầy giáo để sau này có thể mang con chữ về vùng cao dạy cho các em nhỏ nơi chính quê hương mình. Nhờ sự cố gắng, nỗ lực của bản thân, trong những năm học THCS tại xã Co Tòng, em Vừ Trung Bay luôn đạt danh hiệu học sinh tiên tiến. Em còn là học sinh năng nổ, nhiệt tình trong mọi phong trào của trường, lớp được đông đảo bạn bè và các thầy cô yêu quý.

Sau khi tốt nghiệp THCS, Vừ Trung Bay đặt chân đến một vùng đất mới tại trường THPT Co Mạ để theo học. Trường cách xa nhà em hơn 30 km với điều kiện giao thông đi lại rất khó khăn nhưng em vẫn nỗ lực theo đuổi con đường mơ ước của mình. Những ngày đầu mới nhập trường, em lại đối diện với những khó khăn, thử thách mới. Ở cái tuổi mới lớn, có những tự ti về khiếm khuyết của cơ thể mình và cả những nghi ngờ về khả năng của em trong học tập và làm việc. Nhưng vượt qua tất cả, chỉ trong một thời gian ngắn nhờ sự năng nổ trong học tập, nỗ lực và có trách nhiệm cao trong công việc, Bay đã được thầy cô và bạn bè tín nghiệm làm lớp trưởng, một lớp trưởng rất đặc biệt, giàu nghị lực và luôn lạc quan yêu đời.

Trong suốt ba năm theo học tại trường THPT Co Mạ, em luôn được các thầy cô và bạn bè tin tưởng giao trọng trách làm lớp trưởng và  không ngừng nỗ lực phấn đấu và đạt được những kết quả rất đáng ngưỡng mộ mà nhiều bạn có cơ thể lành lặn phải ganh tỵ. Trong hai năm học 2016 – 2017 và 2017 – 2018, em đều đạt danh hiệu học sinh tiên tiến. Riêng năm học 2018 – 2019, em đã xuất sắc đạt được học sinh giỏi toàn diện. Đó không chỉ là niềm vui, niềm tự hào của gia đình, bạn bè, thầy cô mà còn là sự khẳng định, quyết tâm vượt khó, vượt khổ của Trung Bay.

Có một điều đặc biệt nữa về Trung Bay là ai cũng nghĩ là em bị khuyết tật tay phải như vậy thì việc đi lại chắc phải nhờ đến sự hỗ trợ của người thân hoặc là em sẽ phải đi bộ. Nhưng Bay không bao giờ đầu hàng số phận, em đã dùng số tiền hỗ trợ học sinh khuyết tật cùng với một phần hỗ trợ của gia đình em đã mua được một chiếc xe gắn máy cỡ nhỏ và nhờ cửa hàng thiết kế lại tay ga sang bên trái để phù hợp với tay trái của em. Thế là từ đó Bay có một niềm hạnh phúc mới khi đã có thể tập và di chuyển được với chiếc xe của chính mình. Thậm chí em còn tận tình giúp đỡ những bạn khó khăn hơn bằng cách hàng ngày chở các bạn đó đến trường.

Khi trở thành sinh viên Cao đẳng Sơn La, Bay tiếp tục nỗ lực học tập và đạt điểm học tập khá, giỏi, giành giải Nhất giảng môn Toán trong cuộc thi nghiệp vụ Sư phạm do Khoa tổ chức. Bay cũng tham gia nghiên cứu và viết bài “Thực trạng sử dụng thông tin trong tại Trung tâm Thông tin - Thư viện của sinh viên trường Cao đẳng Sơn La - Thực trạng và giải pháp” đã vượt qua hai vòng phản biện kín của Hội thảo Khoa học Quốc tế toàn cầu và được đăng tải trong Kỷ yếu Hội thảo khoa học Quốc tế. Bài viết đang được biên tập và chuyển Nhà xuất bản Thanh niên xuất bản kỷ yếu trong tháng 8/2021.

Ngoài việc học tập, Bay hăng hái tham gia các phong trào tình nguyện của Hội Sinh viên trường như chương trình "Nồi cháo 0 đồng" tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Sơn La, chương trình “Giải cứu Nông sản” cho bà con nông dân Sơn La, “Ngày thứ bảy tình nguyện”, “Ngày chủ nhật tình nguyện”, các hoạt động đền ơn đáp nghĩa. Đặc biệt, với vai trò là đội phó trong chương trình  “Tiếp sức mùa thi năm 2021”  tại trường THPT chuyên Sơn La, Bay vinh dự được Hội Sinh viên Việt Nam tỉnh Sơn La tặng Bằng khen: “Đã Có thành tích xuất sắc trong chương trình  Tiếp sức mùa thi năm 2021”. Bay cũng tham gia đội tình nguyện tại trường trong chiến dịch “Mùa hè xanh năm 2021” và được Hội Sinh viên Việt Nam tỉnh Sơn La tặng giấy khen: “Đã Có thành tích xuất sắc trong Chiến dịch Mùa hè xanh” năm học  2021. Dịp này, Trung Bay vinh dự được tuyên dương trong chương trình “Tỏa sáng nghị lực Việt” năm 2021 do Trung ương Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam phối hợp với Công ty TNHH TCPVN tổ chức.

Có thể nói rằng vượt qua được số phận của chính bản thân không chỉ chứng tỏ được bản lĩnh, nghị lực phi thường và sự cố gắng của Trung Bay mà những điều đó còn là tấm gương sáng để mọi người học tập và noi theo. Đó là niềm cảm hứng bất tận đặc biệt đối với các bạn trẻ để vượt qua được nghịch cảnh, khó khăn để tiến gần hơn với ước mơ của mình trong tương lai.