Kinh doanh online, tiếp thị liên kết

TikToker, nhà sáng tạo nội dung số, KOC, KOL, reviewer... là những công việc nổi lên nhanh chóng và trở thành xu hướng nghề nghiệp được nhiều bạn trẻ lựa chọn.

Theo đó, nếu có một hệ sinh thái tài khoản mạng xã hội có lượng tương tác đủ lớn, nhiều bạn trẻ đã trở thành người bán hàng thậm chí là "chủ doanh nghiệp online" mà không cần mặt bằng, bảng hiệu.

Hình thức kinh doanh này đang bùng nổ trên TikTok, Facebook, Instagram... với đủ loại hàng hóa, dịch vụ từ thời trang, thực phẩm, mỹ phẩm, đến khóa học kỹ năng, tư vấn tâm lý...

Tuy nhiên, bước đi nhanh của xu hướng kinh doanh online lại không đi cùng sự hiểu biết đầy đủ về pháp luật... Điều này dẫn đến hàng loạt hệ lụy từ việc vô tình quảng bá hàng giả, hàng cấm, cho đến trốn thuế, tiếp tay cho sản phẩm kém chất lượng gây hại cho sức khỏe cộng đồng.

Điển hình, năm qua đã có không ít vụ TikToker bị khởi tố, bắt giam như chủ kênh "Gia đình Hải Sen", TikToker Vũ Hồng Phúc, Hằng Du Mục, Quang Linh Vlogs... vì bán hàng không rõ nguồn gốc, hàng giả, quảng cáo sai sự thật, trốn thuế...

Sản xuất video, xây kênh TikTok

Sự bùng nổ của các nhóm quay dựng, xây kênh TikTok, TikTok Shop, TikTok Ads với hàng chục nghìn, thậm chí hơn trăm nghìn thành viên cho thấy sản xuất video và xây kênh TikTok đang trở thành một hướng phổ biến của người trẻ trong năm 2025.

Nhiều người tham gia các cộng đồng này để học cách quay video, chạy quảng cáo, bán hàng, tìm job quay dựng hoặc cộng tác nội dung. Mỗi ngày, hàng chục bài đăng tuyển dụng, chia sẻ “case thành công”, hỏi kinh nghiệm lên xu hướng TikTok...

Không ít bài đăng hỏi cách lên view nhanh, tìm job ngắn hạn, xin làm cộng tác để có thêm thu nhập trong lúc chưa ổn định công việc chính, trải nghiệm nghề nghiệp, dù đi kèm là sự cạnh tranh khốc liệt.

Khởi nghiệp với matcha đang nổi lên như một xu hướng kinh doanh mang màu sắc văn hóa và trải nghiệm. Nổi lên như một trong những thức uống hot trend thời gian qua, matcha được người trẻ tiếp cận và tập tành kinh doanh qua các mô hình kinh doanh nhỏ, tinh gọn, linh hoạt. Từ quán cà phê, xe lưu động đến bán hàng online, thậm chí "quầy pha chế tại gia" cũng giúp người trẻ tăng thu nhập bằng matcha.

Matcha đang được biến tấu linh hoạt theo thị hiếu của người trẻ. Từ matcha latte, matcha kết hợp sữa hạt, cho tới những phiên bản theo mùa như matcha bí đỏ, matcha kem cheese hay sự kết hợp độc đáo như matcha cold brew, matcha hoa quả nhiệt đới, ... nhiều quán đã nhanh nhạy nắm bắt xu hướng, biến matcha thành một nền tảng sáng tạo thay vì một công thức cố định.

Sáng tạo nội dung

Nghề sáng tạo nội dung đang trở thành một lựa chọn nghề nghiệp phổ biến của người trẻ trong nhiều năm nay như một công việc chính hoặc làm thêm ngoài giờ. Từ viết bài, chụp ảnh, quay - dựng video đến sản xuất nội dung trên mạng xã hội, podcast hay nền tảng số, người trẻ tham gia lĩnh vực này với tâm thế vừa mưu sinh vừa thể hiện bản sắc, khả năng sáng tạo của bản thân.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy đây không còn là công việc dễ làm như giai đoạn đầu. Nội dung ngày càng bão hòa, yêu cầu về tính chuyên nghiệp, bản quyền và trách nhiệm xã hội ngày càng cao, trong khi thu nhập lại phụ thuộc lớn vào thuật toán và thị hiếu công chúng. Nhiều người phải làm việc với cường độ cao, liên tục đổi mới để giữ tương tác, song không phải lúc nào cũng có nguồn thu ổn định.

Dù vậy, trong bối cảnh cơ hội việc làm truyền thống thu hẹp, nghề sáng tạo nội dung vẫn phản ánh rõ xu hướng người trẻ chủ động tìm kiếm không gian nghề nghiệp mới, chấp nhận cạnh tranh và rủi ro để tự tạo giá trị cho mình trong môi trường số.

Xu hướng nghỉ hưu non

Không đợi đến tuổi 60 mới về hưu, một số người trẻ năm qua đang chọn cách “tạm nghỉ” hoặc rời bỏ công việc ở tuổi đôi mươi, ba mươi để sống chậm, sống khác. Nhưng đằng sau lựa chọn đầy tự do ấy là điều gì? Và liệu “nghỉ hưu non” có phải là con đường bền vững cho tương lai?

Theo khảo sát về chủ đề này trên Google scholar, hiện ít có nghiên cứu nào công bố số liệu chính thức về trào lưu ngắn hạn của thanh niên Việt Nam. Tuy nhiên, trên các nền tảng mạng xã hội, từ khoá "nghỉ hưu non", "nghỉ hưu sớm", "thất nghiệp ngắn hạn" đang có hàng chục nghìn lượt tìm kiếm và tương tác.

Ở Trung Quốc, bối cảnh tỉ lệ thất nghiệp thanh niên đạt mức cao kỷ lục 18,8% vào năm 2023 (theo Bloomberg), cùng với trào lưu nằm yên, buông xuôi đã phản ánh tâm lý phản kháng âm thầm của giới trẻ trước văn hóa làm việc khắc nghiệt, cạnh tranh không ngừng và áp lực thành công kiểu “996” (làm từ 9h sáng đến 9h tối, 6 ngày một tuần).

Trong nghiên cứu về "Lập kế hoạch tài chính của người sắp nghỉ hưu: Trường hợp nghiên cứu tại Việt Nam" của nhóm tác giả Trần Tuấn Vinh và Khúc Thế Anh (Đại học Kinh tế Quốc dân), đã chỉ ra một lượng không nhỏ người được trả lời có xu hướng nghỉ hưu sớm (từ 40 tuổi trở xuống).

TS. Vũ Cảnh Linh - Viện trưởng Viện nghiên cứu Thanh niên cũng từng cho biết, giới trẻ hiện nay có một nhận thức rất khác về lao động so với thế hệ trước, không ít người trẻ lựa chọn làm việc chỉ để phục vụ nhu cầu chi tiêu và tận hưởng.

Họ dễ dàng bỏ việc nếu thấy áp lực, sẵn sàng dành vài tháng, thậm chí vài năm để “nghỉ ngơi, chữa lành”, rồi mới tính chuyện tìm việc khác. Một bộ phận còn chủ động chuyển sang các công việc tự do, ít ràng buộc, hoặc tạm “rút lui” khỏi thị trường lao động chính thức...