Vì sao các nhà quản lý giáo dục cần phải đọc sách?

(CTG) Sự hình thành ý thức và kiến thức về giáo dục và quản trị giáo dục chỉ có thể có được khi các nhà quản lý chịu học hỏi. Một trong những cách chịu học là chịu đọc sách, chịu đọc, nếu muốn nói một cách khái quát hơn.

Việt Nam hiện đang khủng hoảng trên nhiều phương diện, và để giải quyết các khủng hoảng đó, vấn đề của Việt Nam là, trong bộ máy quản lý và lãnh đạo các cấp cần có những người hiểu rằng quyền lợi của họ gắn với lợi ích của Tổ quốc, của dân tộc. Cần có những người hiểu rằng sự thành công của họ phụ thuộc vào sự phát triển của đất nước, phụ thuộc vào sự thịnh vượng và hạnh phúc của toàn thể nhân dân, chứ không phải chỉ của một bộ phận nhỏ đặc quyền đặc lợi. Việt Nam ngày nay cần có những người lãnh đạo hiểu rằng hình ảnh của nhân dân cũng chính là hình ảnh của họ, uy tín của họ gắn với uy tín của đơn vị, của quốc gia.

Ở tất cả các Bộ, Ngành của Việt Nam hiện nay cần có những lãnh đạo như vậy. Giáo dục không phải là ngoại lệ.

Ngoài ra, ngành giáo dục cần có những người lãnh đạo hiểu rằng: sự phát triển của giáo dục không đồng nhất với số trường lớp được mở ra, thành tích của giáo dục không đồng nhất với điểm số hay danh hiệu được cấp cho học sinh sinh viên (tiên tiến, giỏi, xuất sắc, giấy khen, bằng khen…), cũng không đồng nhất với số lượng học vị hay học hàm của giáo viên (tiến sĩ, PGS, GS…); chẳng có gì dễ ban phát hơn mấy thứ đó.

Để cho nền giáo dục này không tiếp tục tụt hậu, để cho nền giáo dục này có thể được xây dựng lại, cần có các nhà quản lý giáo dục coi giáo dục là một sự nghiệp, và hiểu rõ cần phải làm gì để gây dựng sự nghiệp đó.

Giáo dục Việt Nam cần có những nhà lãnh đạo hiểu rằng, thành tích của nền giáo dục không phải là những khẩu hiệu suông dán trên tường hay những văn kiện có thể được học sinh học thuộc lòng như vẹt nhưng không được thực hiện trong đời sống thực. Xây dựng thành tích theo kiểu đó là một trong những nguyên nhân hủy hoại nhân tính, tàn phá năng lực trí tuệ, bởi vì nó tập cho học sinh quen với sự giả dối, biến giả dối thành một tính cách tập thể. Và đó chính là nền tảng dẫn tới mọi thói hư tật xấu khác: vô cảm, vô nhân đạo, độc ác… Sự băng hoại của xã hội là tất yếu khi mà nền giáo dục tạo ra những con người như vậy.

Giáo dục Việt Nam cần có những nhà lãnh đạo hiểu rằng, chỉ có thành tích khi thực sự đào tạo được những con người phát triển về trí tuệ, có nhân phẩm và đạo đức, mạnh mẽ trong tính cách, tự lập, tự chủ, có khả năng và kỹ năng thực hiện những công việc lao động phù hợp với năng lực của mình để tạo ra sản phẩm vật chất và tinh thần cho xã hội, có khả năng xây dựng một xã hội phát triển trong đó mình có thể sống hạnh phúc cùng với những người khác trong sự bao dung, lòng trắc ẩn, vị tha và với ý thức hướng thiện, hướng tới cái đẹp. Thành tích của giáo dục biểu hiện ở chỗ nó đào tạo được những con người có khả năng giải quyết các vấn đề của quốc gia, và cao hơn, của nhân loại, có khả năng phát triển nền kinh tế, có khả năng tạo ra các giá trị văn hóa, giá trị tinh thần, có khả năng thiết lập một thể chế pháp luật hợp lý, đảm bảo công lý, công bằng cho tất cả mọi người, và vì thế mà đưa lại an sinh và hạnh phúc cho xã hội.

Sự khủng hoảng toàn diện của Việt Nam hiện nay phản ánh sự bất lực của giáo dục Việt Nam. Giáo dục Việt Nam cần có các nhà lãnh đạo ý thức một cách sâu sắc về điều đó, dám thừa nhận và đối diện với thực trạng, dám nhìn nhận việc thành tích bị đồng nhất với danh hiệu và điểm số thực chất là một căn bệnh hiểm nghèo cần phải chữa trị, trước khi nó kịp trở thành một khối u ác tính và di căn cho tất cả các thế hệ.

Nói cách khác, để cho nền giáo dục này không tiếp tục tụt hậu, để cho nền giáo dục này có thể được xây dựng lại, cần có các nhà quản lý giáo dục coi giáo dục là một sự nghiệp, và hiểu rõ cần phải làm gì để gây dựng sự nghiệp đó.

Các vấn nạn hiện nay của giáo dục đòi hỏi một phong trào cải cách sâu rộng. Điều đó chỉ có thể diễn ra nếu ý thức cải cách được khởi sự từ những người quản lý, và từ những người quản lý ở cấp cao nhất trong hệ thống giáo dục, hoặc trong hệ thống lãnh đạo quốc gia. Việc đề ra và thực hiện các chương trình cải cách lại càng đòi hỏi vai trò và vị trí của các nhà lãnh đạo giáo dục. Các giáo viên đứng lớp hay các công dân trong xã hội có thể đưa ra các phân tích và các ý tưởng cũng như gợi ý về các phương pháp và cách thức, nhưng để kiến thiết thành một hay nhiều chương trình và nhân chúng lên thành diện rộng thì chỉ có các nhà lãnh đạo giáo dục mới có đủ điều kiện để làm được.

***

Sự hình thành ý thức và kiến thức về giáo dục và quản trị giáo dục chỉ có thể có được khi các nhà quản lý chịu học hỏi. Một trong những cách chịu học là chịu đọc sách, chịu đọc, nếu muốn nói một cách khái quát hơn.

Dĩ nhiên sách không đem lại tất cả mọi câu trả lời. Nhưng sách cho ta biết người khác đã nghĩ gì làm gì để có thể thành công, hay thậm chí thất bại. Từ đó mà suy nghĩ về chính thực tế của mình, và để có thể hành động một cách hiệu quả.

Sẽ không phải là cường điệu khi nói rằng sự sống còn của nền giáo dục này phụ thuộc vào việc các nhà quản lý giáo dục có muốn đọc sách, có chịu bỏ thời gian đọc sách hay có khả năng chọn sách để đọc và xử lý được thông tin trong sách hay không.

Việc đọc sách, đối với những người lãnh đạo giáo dục các cấp, càng trở nên cần thiết hơn trong bối cảnh hiện nay, khi sự tuột dốc của giáo dục để lại những hậu họa khôn lường mà có thể chúng ta chưa nhận thức được một cách đầy đủ. Tình thế toàn cầu hóa khiến cho các nước không thể tự cô lập mà còn có thể giữ được sự yên ổn. Còn một khi đã tham gia vào cục diện chung, nếu nền giáo dục không đào tạo được những con người đủ năng lực đưa đất nước tới sự hội nhập, đủ phẩm chất để chinh phục và được công nhận ở đẳng cấp quốc tế, thì sự tụt hậu rất có thể kéo theo sự lệ thuộc, kéo theo sự nô lệ dưới nhiều hình thức: nô lệ về văn hóa, về kinh tế, về chính trị… Rõ ràng, ở tình thế hiện tại, muốn cải cách giáo dục hay muốn tạo bước đột phá cho giáo dục, thì không còn có thể lãnh đạo theo quán tính, theo định kiến, theo những kinh nghiệm và thói quen đã trở nên lỗi thời hay thậm chí mang tính chất kìm hãm. Cần phải có những phương pháp khoa học và hiệu quả trong quản trị giáo dục. Những ai coi giáo dục là sự nghiệp (chứ không phải chỉ là một phương tiện để mở rộng túi tiền cá nhân) và hiểu được ý nghĩa sống còn của giáo dục đối với sự phát triển, đều thấy rằng cải cách quản lý giáo dục, thay đổi quan niệm về giáo dục, là yêu cầu cấp bách, yêu cầu số một, nếu muốn hãm đà tuột dốc của nền giáo dục này và đưa nó ra khỏi cái vực thẳm suy thoái hiện nay.

Sẽ không phải là cường điệu khi nói rằng sự sống còn của nền giáo dục này phụ thuộc vào việc các nhà quản lý giáo dục có muốn đọc sách, có chịu bỏ thời gian đọc sách hay có khả năng chọn sách để đọc và xử lý được thông tin trong sách hay không; và cũng phụ thuộc vào việc hàng ngũ quản lý có chấp nhận hay không những người có năng lực lãnh đạo, chịu khó đọc sách và có khả năng biến kiến thức sách vở thành hiệu quả thực tế.

Theo Tia Sáng