Ngày 20/9, tại Hà Nội, Ủy ban Văn hóa, giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội phối hợp với Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội tổ chức hội thảo giáo dục Việt Nam 2019 về vấn đề phát triển giáo dục nghề nghiệp trong bối cảnh chuyển đổi mô hình tăng trưởng và hội nhập quốc tế. Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu; cùng nhiều đại biểu Quốc hội, nhà khoa học, chuyên gia đã tham dự

Khai mạc Hội thảo, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu nhấn mạnh, Đảng và Nhà nước ta luôn coi “phát triển giáo dục đào tạo là quốc sách hàng đầu”, “đầu tư giáo dục là đầu tư phát triển”, theo đó, phải ưu tiên để tạo dựng và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực phục vụ cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước.

Đặc biệt, trong bối cảnh toàn cầu hoá, chủ trương này càng được thể hiện mạnh mẽ để giáo dục và đào tạo thực sự là đòn bẩy của công cuộc công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước; đồng thời là tiền đề quan trọng để tăng cường hội nhập và hợp tác quốc tế, thúc đẩy xã hội phát triển bền vững.

“Trong hơn 30 năm đổi mới, sự nghiệp giáo dục và đào tạo Việt Nam đã đạt được những thành tựu quan trọng, góp phần to lớn thực hiện thành công sự nghiệp đổi mới đất nước; đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá, từng bước hội nhập tích cực theo xu thế phát triển của khu vực và thế giới. Trong thành quả chung ấy, có sự đóng góp quan trọng của giáo dục nghề nghiệp với sứ mệnh đào tạo nguồn nhân lực trực tiếp phục vụ cho phát triển kinh tế - xã hội của đất nước”, Phó Chủ tịch Quốc hội nói.

Để tạo điều kiện cho hoạt động giáo dục nghề nghiệp phát triển, hệ thống văn bản quy phạm pháp luật điều chỉnh lĩnh vực này đã từng bước được bổ sung, hoàn thiện. Luật Giáo dục năm 2005 đã có một mục riêng quy định về giáo dục nghề nghiệp.

Trên cơ sở đó, Luật Dạy nghề đã được Quốc hội Khóa 11 thông qua, tạo nền tảng pháp lý và thuận lợi cho hoạt động đào tạo nghề phát triển phù hợp với chủ trương, định hướng của Đảng và Nhà nước. Nhờ đó, đã hình thành mạng lưới các cơ sở đào tạo nghề nghiệp rộng khắp cả nước, đa dạng về loại hình và ngành nghề đào tạo. Quy mô đào tạo nghề không ngừng tăng, đáp ứng tốt nhu cầu học tập của người dân, góp phần tăng tỉ lệ lao động qua đào tạo, qua đó, đóng góp đắc lực vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Đổi mới về tổ chức và quản lý đào tạo, về chính sách cho người học, nhà giáo và cơ sở giáo dục nghề nghiệp cũng như bổ sung, hoàn thiện cơ chế, chính sách khuyến khích xã hội hóa giáo dục nghề nghiệp, tăng cường sự phối hợp, tham gia của doanh nghiệp, người sử dụng lao động vào hoạt động đào tạo, gắn đào tạo với nhu cầu thị trường lao động và của xã hội.

Trong bối cảnh hiện nay, trước sự vận động, phát triển không ngừng của khoa học - công nghệ và tri thức nhân loại, đặc biệt là trước yêu cầu của toàn cầu hóa, quốc tế hoá - những xu thế vừa là thời cơ, vừa là thách thức – giáo dục nghề nghiệp Việt Nam cần tiếp tục đổi mới mạnh mẽ để không chỉ đảm đương được trách nhiệm đào tạo, bồi dưỡng nhân lực trực tiếp phục vụ cho sản xuất, kinh doanh mà còn đáp ứng yêu cầu hội nhập, cạnh tranh.

Chính vì vậy, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu đánh giá, việc lựa chọn chủ đề Hội thảo “Phát triển giáo dục nghề nghiệp trong bối cảnh chuyển đổi mô hình tăng trưởng và hội nhập quốc tế” vừa có ý nghĩa cụ thể, thiết thực vừa mang tầm vĩ mô, gắn với hoạt động hoạch định chính sách, tạo tiền đề quan trọng để hoàn thiện thể chế và chính sách về đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, từng bước đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế – xã hội.

"Ủy ban Thường vụ Quốc hội mong muốn từ Hội thảo này, các vị đại biểu sẽ có cái nhìn tổng thể, rõ nét về thực trạng giáo dục nghề nghiệp hiện nay; cùng tập trung phân tích kỹ nguyên nhân của thành công cũng như tồn tại; Đặc biệt là đề xuất nhiều giải pháp phù hợp, khả thi và hiệu quả cho việc phát triển giáo dục nghề nghiệp nước ta trong giai đoạn tới - Giai đoạn mà Việt Nam vươn lên mạnh mẽ trong phát triển đất nước và hội nhập quốc tế. Kết quả Hội thảo sẽ góp phần cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn cho Quốc hội trong việc thực hiện chức năng giám sát và quyết định chính sách phát triển giáo dục nghề nghiệp", Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu nhấn mạnh.

Theo Ban tổ chức, nội dung thảo luận tại hội thảo tập trung vào các vấn đề chủ yếu gồm: Thứ nhất, trong phần chung, các đại biểu tập trung quan tâm, thảo luận về quan điểm, xu hướng phát triển giáo dục nghề nghiệp trên thế giới và bài học kinh nghiệm cho Việt Nam;

Thứ hai, về thể chế giáo dục nghề nghiệp các đại biểu tập trung vào phân tích hệ thống chính sách, pháp luật và yêu cầu đặt ra đối với việc nâng cao chất lượng thể chế giáo dục nghề nghiệp, tạo hành lang pháp lý cho việc đổi mới quản lý nhà nước, thúc đẩy tự chủ, đổi mới quản trị nhằm nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực trực tiếp phục vụ cho công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, có sự so sánh giữa hệ thống giáo dục nghề nghiệp của Việt Nam và của quốc tế.

Thứ ba, về quan hệ doanh nghiệp và giáo dục nghề nghiệp, nội dung tập trung thảo luận xoay quanh vấn đề chất lượng nguồn nhân lực được đào tạo và cách làm để việc đào tạo đáp ứng được nhu cầu thực tiễn sử dụng lao động của doanh nghiệp, trong đó có thảo luận về các mô hình đào tạo nghề kết hợp với doanh nghiệp, đào tạo tại doanh nghiệp với những kinh nghiệm cụ thể cả trong nước và nước ngoài.

Thứ tư, về bảo đảm chất lượng, các đại biểu đi sâu phân tích, làm rõ những mặt mạnh, yếu trong hợp tác phát triển giáo dục nghề nghiệp; những yêu cầu, thách thức đặt ra đối với lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp trước bối cảnh biến động nhanh chóng và khó lường của thị trường lao động và việc làm dưới sự tác động của cách mạng khoa học kỹ thuật; từ đó đề xuất giải pháp, định hướng cho việc bảo đảm và nâng cao chất lượng đào tạo nghề.

Trình bày báo cáo về thực trạng và định hướng phát triển giáo dục nghề nghiệp (GDNN) Việt Nam, Thứ trưởng Bộ LĐ-TBXH Nguyễn Thị Hà cho biết, hiện nay, Bộ LĐ-TBXH đang xây dựng đề án sắp xếp, tổ chức lại hệ thống cơ sở GDNN đến năm 2030 theo hướng phân tầng cơ sở GDNN.

Về tuyển sinh GDNN, từ năm 2017 đến 2018, do thực hiện tốt công tác tuyên truyền, tư vấn tuyển sinh, nhận thức của người dân và xã hội đã có những thay đổi nên kết quả tuyển sinh tốt hơn năm 2016, đạt hơn 2,2 triệu người/năm, vượt khoảng 100,2% đến 100,5%.

Theo Thứ trưởng Nguyễn Thị Hà, hệ thống GDNN đã và đang thực hiện đổi mới khá mạnh mẽ, đồng bộ. Các điều kiện bảo đảm chất lượng GDNN (chương trình đào tạo, nhà giáo, cơ sở vật chất, thiết bị đào tạo) được cải thiện, từng bước chuẩn hóa, hiện đại hóa. Kỹ năng nghề nghiệp của người tốt nghiệp các cơ sở GDNN đã được nâng lên; trên 80% người học tìm được việc làm hoặc tự tạo việc làm ngay sau khi tốt nghiệp, ở một số nghề và một số cơ sở GDNN tỷ lệ này đạt gần 100%.

Bên cạnh đó, bắt đầu hình thành mô hình đào tạo chất lượng cao theo tiêu chuẩn quốc tế thông qua các chương trình đào tạo chuyển giao; đáp ứng yêu cầu về lao động chất lượng cao cho thị trường lao động trong nước và cho thị trường lao động ngoài nước.

Việc tăng cường gắn kết với doanh nghiệp trong tổ chức đào tạo, giải quyết việc làm cho học sinh, sinh viên sau tốt nghiệp bước đầu đi vào chiều sâu, hoạt động hiệu quả. Cơ chế phối hợp 3 bên: Nhà nước - nhà trường - doanh nghiệp bắt đầu hình thành và vận hành khá tốt trong thực tiễn.

Tuy nhiên, theo Thứ trưởng Nguyễn Thị Hà, nhận thức của cấp ủy đảng, chính quyền và các cơ quan chức năng về GDNN ở một số địa phương chưa đầy đủ, thậm chí còn coi nhẹ. Hiệu quả và hiệu lực của công tác quản lý nhà nước trong lĩnh vực GDNN chưa cao. Cùng với đó, mạng lưới cơ sở GDNN còn bất cập về phân bố giữa các vùng miền, ngành nghề, trình độ đào tạo. Công tác tuyển sinh trong GDNN vẫn còn gặp nhiều khó khăn; đào tạo phần nào chưa đáp ứng nhu cầu xã hội.

Thứ trưởng Nguyễn Thị Hà cho biết, thời gian tới lĩnh vực GDNN sẽ tập trung một số giải pháp như tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo công tác thông tin, tuyên truyền nâng cao nhận thức của xã hội về GDNN; quy hoạch mạng lưới cơ sở GDNN được thực hiện theo hướng mở, đảm bảo quy mô, cơ cấu, hợp lý về ngành, nghề, trình độ đào tạo, gắn với việc hình thành đồng thời các cơ sở GDNN đa ngành và chuyên ngành. Đặc biệt, sẽ đẩy mạnh tự chủ của các cơ sở GDNN gắn với trách nhiệm giải trình, cơ chế đánh giá độc lập, sự kiểm soát của Nhà nước, giám sát của xã hội…

Ngọc Thu