Trên vùng đất biên giới nơi địa đầu Tổ quốc, giữa những dãy núi đá tai mèo hùng vĩ và khắc nghiệt của cao nguyên Đồng Văn - nay thuộc xã Đồng Văn, tỉnh Tuyên Quang, có một người cô đã lặng lẽ cống hiến hết mình cho sự nghiệp “trồng người”. Đó là cô giáo Vàng Thị Dính, người dành trọn trái tim và tuổi trẻ của mình để mang ánh sáng tri thức đến với học trò vùng cao, gieo mầm hy vọng trên mảnh đất nơi đá nhiều hơn đất, mưa ít hơn nắng, nhưng tình người thì chan chứa.

Trường Phổ thông Dân tộc Nội trú THCS&THPT Đồng Văn – nơi cô Dính công tác – là ngôi trường đặc thù, tiếp nhận học sinh từ các thôn bản xa xôi của vùng biên giới. Đối với nhiều em, đây là lần đầu tiên rời khỏi bản làng, xa gia đình để học nội trú. Các em mang theo trong balo vài bộ quần áo giản dị, đôi dép đã sờn gót và cả nỗi nhớ nhà chất chứa trong tim. Có em đêm nào cũng khóc thầm vì nhớ mẹ, có em sợ gọi điện về vì sợ không cầm được nước mắt.

Những ngày đầu, cô Dính cùng đồng nghiệp phải vừa dạy chữ, vừa dạy kỹ năng sống, vừa làm “người mẹ thứ hai” của học trò. Cô kiên nhẫn hướng dẫn các em cách tự giặt quần áo, nấu ăn, sắp xếp chỗ ở, học cách hòa đồng, giao tiếp bằng tiếng phổ thông. Từng bước một, cô giúp các em vượt qua nỗi sợ hãi, tìm thấy niềm vui trong học tập, rồi mạnh dạn tham gia các hoạt động tập thể.

Giữa muôn vàn khó khăn ấy, điều khiến cô Dính luôn xúc động là ánh mắt học trò – dù thiếu thốn đủ bề nhưng vẫn ánh lên niềm khao khát được học, được biết thêm điều mới, được vươn ra thế giới bên ngoài bản làng nhỏ bé. Chính khát vọng ấy đã thôi thúc cô không ngừng trăn trở: phải làm sao để học trò vùng cao có cơ hội tiếp cận tri thức hiện đại, để hành trình đến tương lai của các em bớt gập ghềnh hơn.

Thời điểm dịch Covid-19 bùng phát, khi việc học phải chuyển sang hình thức trực tuyến, cô Dính nhận ra một điều rõ ràng: công nghệ không còn là khái niệm xa vời, mà là cánh cửa giúp học sinh vươn tới tri thức mới. Nhưng nếu không hành động, học trò vùng cao sẽ mãi ở bên ngoài cánh cửa ấy.

Từ suy nghĩ đó, cô Dính bắt đầu hành trình tự học công nghệ và giáo dục STEM. Cô tham gia các lớp học trực tuyến của STEAM for Vietnam, tìm hiểu về lập trình, robot và trí tuệ nhân tạo (AI). Ban đầu, cô gặp vô vàn khó khăn: rào cản ngôn ngữ, thiếu kiến thức nền, đường truyền mạng yếu… nhưng cô không bỏ cuộc. Đêm đêm, khi học trò đã ngủ, cô vẫn lặng lẽ bên màn hình máy tính, kiên trì học, thử, sai rồi sửa.

Trong quá trình ấy, cô may mắn gặp thầy Đỗ Hoàng Sơn, thành viên Ban tổ chức Ngày hội STEM quốc gia. Từ sự động viên và chia sẻ của thầy, cô Dính nhận ra: giáo dục STEM hoàn toàn có thể bén rễ ngay cả trên mảnh đất biên giới khô cằn. Từ đó, cô gia nhập Liên minh Thúc đẩy giáo dục STEM Việt Nam, quyết tâm mang tri thức mới về với học trò nơi đây.

Với tinh thần tiên phong, cô Dính mạnh dạn thành lập đội tuyển Robot đầu tiên của trường. Học trò của cô khi ấy chưa ai từng chạm tay vào robot, còn cô thì chưa từng hướng dẫn thi đấu công nghệ. Cả cô và trò cùng học, cùng làm, cùng sai rồi lại cùng sửa. Có những buổi chiều, robot chạy sai hướng, cả lớp chỉ biết bật cười – rồi lại miệt mài tìm cách khắc phục.

Không có thiết bị và robot thi đấu, cô Dính phải tìm cách mượn một bộ Vex IQ từ Trung tâm Hoa Kỳ tại Hà Nội thông qua STEAM for Vietnam. Linh kiện hỏng không có đồ thay, đặt mua thì mất nhiều ngày mới tới nơi. Kinh phí di chuyển và lệ phí thi đấu cũng là thách thức lớn. Nhưng nhờ sự hỗ trợ của Ban Giám hiệu nhà trường, chính quyền địa phương, phụ huynh và Liên minh Thúc đẩy giáo dục STEM, cô và học trò vẫn kiên định theo đuổi hành trình đầy thử thách ấy.

Cô Dính luôn quan niệm: “Thành công không chỉ là đạt giải cho riêng mình, mà là lan tỏa niềm đam mê và tri thức đến thật nhiều học sinh khác.” Vì vậy, sau mỗi giải đấu, cô lại trở về trường, tổ chức chia sẻ, hướng dẫn cho giáo viên các trường lân cận, tặng robot và hỗ trợ kỹ thuật để học sinh khác cũng được tiếp cận STEM.

Một dấu ấn đáng nhớ là khi cô cùng học trò biểu diễn robot ngay tại Cột cờ Lũng Cú – nơi địa đầu Tổ quốc. Dưới lá cờ đỏ sao vàng bay phấp phới, robot nhỏ bé do học sinh Đồng Văn lắp ráp chuyển động nhịp nhàng – một hình ảnh tuyệt đẹp, nơi truyền thống và hiện đại hòa quyện, biểu tượng cho tinh thần sáng tạo không biên giới của giáo dục vùng cao Tuyên Quang.

Không dừng lại ở đó, cô Dính tổ chức Ngày hội STEM tại trường, biến sân trường thành không gian sáng tạo đầy màu sắc. Cô còn tổ chức Giải Robot KCbot mở rộng, quy tụ học sinh từ tiểu học đến THPT – lần đầu tiên, một giải đấu công nghệ quy mô như vậy được tổ chức ở vùng cao, để học sinh được tỏa sáng bằng chính niềm đam mê của mình.

Cùng với đồng nghiệp, cô tiếp tục tập huấn Robot KCbot và Robot ảo Vex VR cho 20 trường THCS trong huyện, đồng thời mở lớp hướng dẫn ứng dụng AI cho hai trường trên địa bàn xã Đồng Văn. Dưới bàn tay và tấm lòng của cô, những “hạt giống STEM” đã bắt đầu nảy mầm, lan tỏa tinh thần học hỏi, sáng tạo đến khắp các bản làng vùng biên.

Trong cuộc thi Robot Vex IQ cấp quốc gia, đội tuyển của cô xuất sắc giành giải “Ý Chí Thép” – giải thưởng tôn vinh tinh thần bền bỉ và nghị lực vượt khó. Với các em học sinh vùng cao, đây không chỉ là chiếc cúp, mà còn là minh chứng rằng: nếu có quyết tâm, không gì là không thể.

Tiếp đó, đội tuyển tiếp tục tỏa sáng tại Cuộc thi Vô địch quốc gia Robot ảo Vex VR, giành giải Ba toàn quốc, khẳng định năng lực tư duy và bản lĩnh của học sinh vùng cao Tuyên Quang.

Niềm vui nối tiếp niềm vui khi các em được vinh danh trong Cuộc thi “Biệt đội STEM cấp THCS” do Báo Thiếu niên Tiền phong & Nhi đồng phối hợp cùng Tập đoàn Panasonic tổ chức. Thành tích ấy không chỉ là niềm tự hào của học sinh Đồng Văn, mà còn là sự ghi nhận cho phương pháp dạy học sáng tạo và tâm huyết bền bỉ của cô giáo Vàng Thị Dính – người đã giúp STEM nở hoa nơi địa đầu đất nước.

Nhìn lại chặng đường đã qua, cô Dính vẫn giữ nụ cười hiền hậu và ánh mắt tràn đầy nhiệt huyết. Cô khiêm tốn nói: “Tôi chỉ là người gieo những hạt giống nhỏ, còn các em là người làm chúng nảy mầm.” Nhưng ai cũng hiểu rằng, nếu không có tấm lòng, sự kiên định và tinh thần tiên phong của cô, sẽ không có một “cao nguyên STEM” rực rỡ hôm nay.

Giữa khung cảnh núi non trập trùng, cô giáo vùng cao ấy vẫn miệt mài gieo chữ, gieo niềm tin. Với cô, mỗi bài giảng không chỉ là tri thức, mà còn là thông điệp về khát vọng vươn lên, về niềm tin rằng tri thức có thể thay đổi số phận.
Năm 2025, cô Vàng Thị Dính vinh dự được tuyên dương trong chương trình “Chia sẻ cùng thầy cô” do Trung ương Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam tổ chức – phần thưởng xứng đáng cho người đã dành trọn tâm huyết, trí tuệ và tình yêu thương để thắp sáng ước mơ cho học sinh vùng cao Tuyên Quang.

NA