Thưa ông, thời đoạn lịch sử mà ông đã trải qua trên cương vị Bí thư thứ nhất T.Ư Đoàn khóa VI, VII có gì đặc biệt?

Những năm 90 cho đến nay là một giai đoạn mà tôi đã từng trải nghiệm, cho phép mình nhìn ngắm lại công tác thanh niên. Đặc điểm thời đoạn lịch sử đó là thế giới bước vào cuộc cách mạng công nghệ thông tin.

Vì thế chúng tôi đặt vấn đề làm sao cho thanh niên Việt Nam chủ động bước vào cuộc cách mạng đó và làm chủ nó. Để đưa thanh niên vào thời đoạn có ý nghĩa đó, chúng tôi đã có kế hoạch chuẩn bị.

Thứ nhất, anh Trương Gia Bình (Chủ tịch Hội đồng quản trị tập đoàn FPT), người rất khao khát công nghệ thông tin đã xung phong nhận nhiệm vụ chủ trì đề án thanh niên đề xuất với Chính phủ về chiến lược phát triển công nghệ thông tin.

Thứ hai, thành lập Hội doanh nghiệp trẻ (nay là Hội doanh nhân trẻ) nhằm đón đầu những cơ hội phát triển khi đất nước bước vào công nghiệp hóa, hiện đại hóa, bây giờ rất nhiều đồng chí thành đạt.

Thứ ba, bản thân tôi chủ trì đề tài quản lý nhà nước về Thanh niên, gồm 3 sản phẩm: Sự ra đời của Luật thanh niên; Ủy ban Quốc gia về thanh niên Việt Nam và Chiến lược phát triển thanh niên.

Với sự chuẩn bị đó, công tác Đoàn, phong trào thanh thiếu nhi đã có bước chuyển mình ra sao, thưa ông?

Chuẩn bị bước vào năm 2000, chúng tôi đã có một khoảng thời gian vật chất chuẩn bị trong 2-3 năm. Có việc phải tích lũy nhiều năm trước, ví dụ xây dựng Làng thanh niên. Vì thế, khi bước vào năm 2000, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh tạo chấn động bằng việc phát động phong trào thanh niên tình nguyện một cách “toàn dân, toàn diện” trong cả nước.

Hướng chính của chiến lược là tập trung vào những bài học chính trị cơ bản cho ĐVTN; mở diễn đàn “Tuổi trẻ học tập vì ngày mai lập nghiệp” trong các trường đại học, cao đẳng; liên hoan ca khúc cách mạng.

Bên cạnh đó là các chương trình, hoạt động tình nguyện tạo dấu ấn lớn: Xây dựng đảo thanh niên, đảo Bạch Long Vĩ, đảo Cồn Cỏ; thanh niên thực hiện xóa cầu khỉ, xây dựng cầu nông thôn mới, trọng điểm là vùng ĐBSCL; xây dựng làng thanh niên lập nghiệp ở miền núi, dọc các biên giới, dọc đường Hồ Chí Minh; đưa tri thức trẻ về nông thôn, miền núi; giao lưu quốc tế thanh niên, trong đó chú trọng các nước láng giềng…

Trong số các công trình phục vụ chiến lược đó, một hoạt động trực quan mang tính đột phá đó là sự  ra đời chiếc áo xanh thanh niên tình nguyện có in cờ Tổ quốc phía trái tim. Tôi đã mời các vị lãnh đạo chủ chốt của Đảng, Chính phủ, lãnh đạo UBND các tỉnh, thành mặc chiếc áo xanh tình nguyện đồng hành với thanh niên trong các hoạt động Đoàn.

Lớp lớp thanh niên trong chiếc áo xanh tình nguyện đã tạo nên hình ảnh thanh niên Việt Nam đoàn kết, đồng lòng nhất trí muôn người như một, mang lý tưởng hiến dâng cho Tổ quốc. Gần 20 năm qua, hình ảnh chiếc áo xanh thanh niên tình nguyện đã trở thành hình ảnh biểu trưng của thanh niên Việt Nam.

Hình ảnh lớp lớp thanh niên xuất hiện trong chiếc áo xanh là biểu trưng cho sức mạnh đoàn kết, đồng lòng nhất trí muôn người như một, mang lý tưởng hiến dâng cho Tổ quốc.

Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ XI, nhiệm kỳ 2017 - 2022, diễn ra trong thời điểm thế giới bước vào cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 (còn gọi là cách mạng công nghiệp 4.0), với đặc điểm nổi bật là môi trường internet và tự động hóa; lấy nền kinh tế tri thức làm nền tảng cho sự phát triển. Vì thế tôi không có ý định nghĩ riêng cho nhiệm kỳ 5 năm mà cho cả một thời kỳ mới.

Với cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4, với những tính năng ưu việt của nó, Đoàn thanh niên cần có sự nhập cuộc như thế nào, sử dụng thế giới mạng ra sao và đâu là sản phẩm của thanh niên? Tôi cho rằng phải có cuộc diễn tập đánh trận với các hacker nhằm tạo sân chơi, thỏa sức sáng tạo cho thanh niên.

Về vấn đề việc làm, tình trạng thất nghiệp của người trẻ đáng báo động. Hiện có 178.000 kỹ sư, thạc sĩ không có việc làm; hàng năm, chúng ta bổ sung vào thị trường 1,5 triệu lao động, chủ yếu là thanh niên nhưng rất ít trong số đó có vị trí việc làm.

Đoàn không thể đứng ngoài cuộc, cần có sự vào cuộc mạnh mẽ thông qua những việc làm: Đề xuất chiến lược mới về giáo dục, tìm kiếm, bồi dưỡng, giới thiệu việc làm cho thanh niên. Trong những việc đó cần có tư duy đổi mới.

Trong đào tạo nghề, không hẳn cứ phải đến trường nghề, Đoàn cần gõ cửa, bắt tay với các doanh nghiệp trực tiếp đào tạo nghề, giải quyết việc làm cho thanh niên. Bên cạnh đó, Đoàn cần có hệ thống thông tin, danh sách các doanh nghiệp có nhu cầu tuyển dụng, đào tạo nghề để thanh niên truy cập khi có nhu cầu học nghề, tìm kiếm việc làm.

 Vấn đề vui chơi, giải trí của thanh niên cũng vậy, Đoàn thanh niên cần bắt tay với một số bộ, ban, ngành tạo ra sân chơi. Đồng thời, kết nối với giới nghệ sĩ, hệ thống đài truyền hình từ T.Ư đến địa phương để mở ra các chương trình vui chơi, giải trí bổ ích cho người trẻ ở thành phố lẫn nông thôn.

Vậy theo ông, cán bộ Đoàn phải có sự thay đổi như thế nào?

Cán bộ đoàn là trái tim của phong trào thanh niên. Mỗi cán bộ đoàn đều phải biết dấn thân. Theo tôi, Đoàn bớt đi các loại việc hành chính, giấy tờ, “sự kiện” kiểu hình thức. Cần tìm ra trọng tâm trọng điểm, mắt xích quan trọng để đột phá mang tính chiến lược; tuyển lựa cán bộ giàu kinh nghiệm, có kỹ năng và tràn đầy nhiệt huyết.

Xin cám ơn ông.