Mặn lấn ngọt
Ông Nguyễn Văn Hạnh, Giám đốc Trung tâm Khí tượng thủy văn tỉnh Bến Tre cho biết, theo số liệu quan trắc vào ngày 23/1/2011, nước biển đã lấn sâu vào đất liền tới 30 km, với độ mặn đo được là 2/3000. So với cùng kỳ năm 2010, nước biển xâm thực sớm hơn, có nồng độ mặn hơn và khả năng nước mặn xâm thực trong năm nay sẽ nặng nề hơn.
Tại tỉnh Trà Vinh, Trung tâm Khí tượng thủy văn của địa phương này dự báo, với tình hình khô kiệt ở thượng nguồn, nước biển có thể sẽ lấn sâu vào đất liền tới 60 km trong năm nay, ảnh hưởng trực tiếp đến các huyện Duyên Hải, Cầu Ngang, Trà Cú.
Còn theo ông Kỷ Quang Vinh, Giám đốc Trung tâm Quan trắc tài nguyên và môi trường Cần Thơ, số liệu quan trắc năm 2010 cho thấy, có nơi nước biển đã vào sâu đất liền tới 60 km, chỉ còn cách trung tâm TP. Cần Thơ 15 km. “Trong khoảng thời gian từ năm 2000 đến năm 2007, mực nước cao nhất tại Tân Châu (An Giang) đã giảm gần 0,8 m. Trong khi đó, mực nước tại Cần Thơ lại tăng lên 0,3 m. Vào mùa khô các năm 2006 - 2008, lưu lượng nước của sông Hậu chỉ còn 800 m3/giây, giảm 450 m3/giây so với những năm trước đó. Hiện tượng này cho thấy, nước biển xâm nhập vào ĐBSCL đang gia tăng. Năm nay, lũ thượng nguồn không về, kết hợp thủy triều trên biển Đông, nên nước biển có nguy cơ xâm nhập sâu hơn”, ông Vinh cho biết.
Theo số liệu của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, mùa khô năm 2010, xâm nhập mặn vào sâu các tỉnh ven biển ĐBSCL từ 40 đến 50 km, với nồng độ mặn 2 - 3%, làm hàng trăm ngàn héc-ta lúa bị ảnh hưởng mặn và khô hạn, 1/3 dân số nông thôn trong vùng thiếu nước ngọt sinh hoạt. Năm nay, lũ đầu nguồn gần như không có, nên tình trạng xâm nhập mặn có thể diễn biến xấu hơn, với diện tích trồng trọt, nuôi thủy sản bị ảnh hưởng có thể lớn hơn.
Hiện rõ tác động của biến đổi khí hậu
ĐBSCL có cao trình mặt đất tương đối thấp, được xem là vùng nhạy cảm nhất của khu vực Đông Nam Á trước tác động của biến đổi khí hậu. Theo các kịch bản biến đổi khí hậu, nếu nước biển dâng cao thêm 65 cm, thì 12,8% diện tích ĐBSCL bị ngập; nếu mực nước dâng lên 75 cm, diện tích bị ngập sẽ là 19% và nếu nước biển dâng lên 100 cm, thì diện tích bị ngập sẽ lên đến 37,8%.
Theo số liệu đo được tại trạm Hòn Dấu trong hơn 3 thập kỷ qua, mực nước biển dâng lên trung bình 2,24 mm/năm. Còn theo số liệu quan trắc tại các trạm hải văn ven biển, mực nước biển dâng lên bình quân 3 mm/năm. Trong khoảng 50 năm qua, mực nước đo tại trạm hải văn Hòn Dấu đã dâng cao hơn 20 cm.
Tại khu vực ĐBSCL, mùa lũ ở thượng nguồn không xuất hiện, mực nước trên sông ở mức thấp, nhưng phía hạ nguồn lại xuất hiện triều cường, gây ngập úng cục bộ. Giải thích hiện tượng này, ông Kỷ Quang Vinh cho rằng, đó là biểu hiện rõ nét nhất của biến đổi khí hậu. Cụ thể, đầu nguồn càng cạn kiệt, thì nước biển càng lấn sâu, nên mới xảy ra ngập cục bộ ở khu vực gần cửa biển.
Thời tiết diễn biến bất thường hiện nay chính là biểu hiện của biến đổi khí hậu toàn cầu. Lo ngại nhất về biến đổi khí hậu tại khu vực ĐBSCL là nhiệt độ trung bình gia tăng, với số ngày nóng nhất trong năm nhiều hơn. Lo ngại thứ hai là tình trạng các quốc gia ở thượng nguồn sông Mekong đang triển khai nhiều đập thủy điện. Khi các đập này đi vào hoạt động thì vào mùa khô, nước sẽ cạn kiệt do các hồ trữ nước để phát điện; còn vào mùa mưa, các hồ chứa lại đồng loạt xả nước, gây ngập úng ở hạ nguồn. Ngoài ra, việc phá rừng, lấp hồ, khai thác vùng ngập nước để sử dụng cho mục đích khác cũng góp phần làm cạn kiệt nguồn nước ngọt.
Mới đây, trong một hội thảo tham vấn quốc gia về công trình thủy điện Xayaburi (Lào), Ủy ban Sông Mekong Việt Nam đã bày tỏ sự lo ngại về phát triển đập thủy điện trên dòng chính sông Mekong. Theo ông Kỷ Quang Vinh, việc xây dựng trạm thủy điện này chỉ tạo ra được 4 tỷ USD, nhưng lại gây thiệt hại cho môi trường sinh thái, giảm sản lượng lương thực, thủy sản với tổng thiệt hại lên đến hàng chục tỷ USD.
Ứng phó với biến đổi khí hậu không còn là vấn đề xa vời và việc này cần có sự chung tay của cả cộng đồng quốc tế. ĐBSCL, nơi mỗi năm làm ra hơn 20 triệu tấn lương thực, hàng triệu tấn thủy sản, trái cây, đang rất cần có những biện pháp và hành động cụ thể ứng phó và giảm thiểu tác động của hiện tượng thiên nhiên này.
Theo Đầu Tư
