Thực tế cho thấy, năng suất lao động của những quốc gia có hàm lượng chất xám cao thể hiện qua trình độ giáo dục, đào tạo, trình độ khoa học kỹ thuật và công nghệ cao, luôn cao hơn nhiều các quốc gia khác dù có cùng hay tương tự về cấu trúc dân số hay diện tích đất đai và tài nguyên thiên nhiên.
|
|
Đài Loan và Malaysia có sự cân bằng về dân số và dù Malaysia có nhiều hơn rất nhiều về diện tích đất đai và tài nguyên, nhưng năng suất lao động và GDP của Đài Loan vẫn cao hơn, phần nhiều do năng lực khoa học công nghệ và khả năng nghiên cứu và phát triển các ứng dụng của đội ngũ trí thức vào các sản phẩm công nghệ và hàng tiêu dùng xuất khẩu.
Các nước phương Tây có nền khoa học kỹ thuật phát triển sớm hơn và tạo ra được năng suất lao động nhìn chung cao hơn các nước khu vực châu Á và châu Phi. Tất cả đều liên quan đến đội ngũ trí thức có năng lực cao của mỗi quốc gia. Đó cũng là “nguồn lực chất xám” của quốc gia.
Đội ngũ trí thức còn có năng lực dẫn dắt xã hội về các lĩnh vực mà họ tham gia. Một xã hội biết quý trọng chất xám sẽ kích thích và khuyến khích sự đóng góp lớn hơn về mọi mặt của tầng lớp trí thức. Để làm được điều này, không gì khác hơn là phải xây dựng môi trường làm việc tự do sáng tạo của trí thức.
Khoa học dù là ngành kỹ thuật, kinh tế hay chính trị, xã hội, đều là “bể học mênh mông” và “không biên giới”. Nếu một quốc gia tự dựng lên các rào cản hay chướng ngại trên con đường nghiên cứu khoa học sáng tạo của đội ngũ trí thức thì chẳng khác nào tự khiến mình lạc hậu, chậm tiến.
Khái niệm “sáng tạo không biên giới” được triệt để áp dụng tại các quốc gia phương Tây như Anh, Pháp, Mỹ, Đức,... cũng như các tập đoàn và công ty đa quốc gia để rồi họ gặt hái rất nhiều thành công là điều ngày nay ai cũng thấy rõ. Càng nhiều “rào cản”, chướng ngại hữu hình hay vô hình hoặc thiếu các “hành lang pháp lý hỗ trợ và bảo vệ” đối với trí thức, thì quốc gia càng lạc hậu và chậm tiến.
Một kỹ sư Singapore nói rằng, ở đất nước nhỏ bé cả về dân số lẫn diện tích và tài nguyên thiên nhiên của ông ta, người dân thường có ý kiến rất khác nhau, và thậm chí khác biệt đối với một số chính sách của chính phủ.
Tuy nhiên, khi cần trưng cầu dân ý về các vấn đề hệ trọng của đất nước thì các ý kiến đa số đều ủng hộ quan điểm của chính phủ. Tại sao vậy? Họ cho rằng chính phủ với những trí thức ưu tú, là đại diện tốt nhất cho người dân. Người dân tin rằng chính phủ đã tập hợp được những người thông minh nhất để lãnh đạo, do vậy phải tin theo!
Dễ thấy là đất nước nhỏ bé như Singapore, Israel hay Thụy Sĩ nếu không có nguồn lực chất xám cao sẽ không có sự cạnh tranh nào khác. Họ không thể dựa vào đội ngũ lao động đông đảo, giá lao động rẻ, không thể có nhiều đất để phát triển nông sản, thủy sản, không có khoáng sản để khai thác, chỉ còn cách khai thác chất xám của trí thức, tạo ra các giá trị khác biệt nhờ khoa học công nghệ và năng suất lao động cao.
Việt Nam muốn cạnh tranh được với các quốc gia khác cũng không ngoại lệ và cần xây dựng môi trường làm việc tốt nhất cho trí thức. Các nhà lãnh đạo Việt Nam cũng đã nhiều lần bày tỏ quan điểm trọng dụng đội ngũ trí thức, tôn trọng và lắng nghe kinh nghiệm và chia sẻ của trí thức.
Đội ngũ trí thức trong bất kỳ thời kỳ nào đều dễ dàng “sống được”cho bản thân và gia đình, nhờ sức lao động sáng tạo, kỹ năng nghề nghiệp. Vấn đề là khả năng đóng góp cho xã hội của những tầng trí thức ở mức độ nào. Làm sao để trí thức có đủ “dũng khí” thoát ra khỏi vỏ bọc “lo toan cho bản thân và gia đình” để góp phần dẫn dắt sự tiến bộ của đất nước.
Hiện nay, đất nước ta đang bước vào giai đoạn phát triển mới với các cơ hội hội nhập vào thế giới kinh tế thị trường toàn cầu và các thách thức lớn lao về khả năng cạnh tranh các nguồn lực quốc gia với các nước khác. Nếu chỉ biết dựa vào nguồn lực tài nguyên thiên nhiên hay lao động giá rẻ thì nguy cơ bị lệ thuộc nước ngoài là rất lớn.
Về phía người trí thức và tầng lớp trí thức Việt Nam cũng cần thích nghi với môi trường kinh tế - xã hội hiện hữu của dất nước, chấp nhận thực tiễn còn rất nhiều khó khăn, môi trường làm việc còn nhiều bất cập, chế độ đãi ngộ nhiều nơi chưa phù hợp, để tự mình phát huy phẩm chất đi đầu trong các sáng tạo trên mọi lĩnh vực.
Về phía cơ quan quản lý nhà nước, cần mạnh dạn và nhanh chóng xóa bỏ các rào cản, chướng ngại trong môi trường làm việc của trí thức. Phải thực sự có “môi trường sáng tạo không biên giới” cho trí thức. Có vậy, họ mới mạnh dạn phát biểu, hết lòng đóng góp kiến thức cho cái chung của xã hội.
Một cơ chế trọng dụng nhân tài, đưa được người tài đức vào các vị trí quan trọng trong bộ máy quản lý nhà nước là điều sống còn, nếu chúng ta không muốn chứng kiến sự triệt tiêu năng lực sáng tạo của tầng lớp trí thức - tầng lớp quan trọng bậc nhất của đất nước .
Theo DNSG
