Suy nghĩ từ những phong trào

(CTG) Phát động phong trào, tổng kết phong trào và rồi lại phát động là một quy trình thường xuyên lặp đi lặp lại trong an toàn giao thông, vệ sinh môi trường, giữ gìn an ninh trật tự xã hội, chấn hưng văn hoá – giáo dục… Có thể nói Việt Nam là một trong số ít các quốc gia có truyền thống khá lâu đời về hoạt động phong trào và có bề dày kinh nghiệm về lĩnh vực này, và cũng là quốc gia có số lượng các phong trào nhiều nhất nhì thế giới.


Phong trào nhiều đến mức bộ nào, ban nào, sở nào, cơ quan nào cũng có những bộ phận chuyên trách. Và các bộ phận này hoạt động ngày càng trở nên chuyên nghiệp với nhiều chuyên gia nổi tiếng về thiết kế phong trào. Cho đến nay chưa có một tổng kết quốc gia nào cho biết một năm đất nước đã chi bao nhiêu tiền cho phong trào, nhưng chắc chắn số tiền đó lên đến hàng ngàn tỉ.



Năm nào cũng phát động "tháng an toàn giao thông", nhưng, rốt cuộc thì tai nạn giao thông không thuyên giảm, năm sau cao hơn năm trước. Ảnh: Từ An


Phong trào có cần không? Chắc chắn là có, nhưng sẽ là có ích nếu nó đáp ứng được một yêu cầu xã hội cấp kỳ. Còn nhớ ngày 4.9.1945, Bác Hồ phát động phong trào “tuần lễ vàng” đã được người dân hưởng ứng và thành công lớn khi nhân dân đóng góp cho Chính phủ 20 triệu đồng và 370kg vàng.

Để một xã hội trở nên trật tự hơn, sạch sẽ hơn, văn minh hơn thì không thể trông chờ vào các loại phong trào, mà cái chính là phải xây dựng cho được một thiết chế xã hội có cơ cấu và chế độ hoạt động trơn tru, có cơ chế kiểm soát và đảm bảo cho xã hội luôn vận hành trong trạng thái ổn định.

Nhưng đối với những mục tiêu chiến lược lâu dài thì phương cách đạt đến không phải bằng phong trào. Phong trào hiểu đúng nghĩa thì hoạt động đó giống như một đợt gió thổi cuộn lên (phong là gió, trào là thổi cuộn lên), sau khi hết đợt gió trào thì có một sự biến chuyển nào đó, nhưng nếu không duy trì được thì mọi chuyện trở lại theo trạng thái cũ...

Năm nào cũng phát động phong trào như “tháng an toàn giao thông” và triển khai theo đó là lễ phát động rầm rộ với hàng chục xe hoa, hàng ngàn poster treo khắp thành phố, những đợt tập huấn cho hàng ngàn người, đưa hàng ngàn người ra mặt đường tham gia điều tiết giao thông, các cơ quan báo chí, truyền hình, các cơ quan, trường học tham gia vào cuộc. Hết đợt là lễ tổng kết hoành tráng với báo cáo dài dằng dặc. Nhưng, rốt cuộc thì tai nạn giao thông không thuyên giảm, năm sau cao hơn năm trước.

Để một xã hội trở nên trật tự hơn, sạch sẽ hơn, văn minh hơn thì không thể trông chờ vào các loại phong trào, mà cái chính là phải xây dựng cho được một thiết chế xã hội có cơ cấu và chế độ hoạt động trơn tru, có cơ chế kiểm soát và đảm bảo cho xã hội luôn vận hành trong trạng thái ổn định. Phát động phong trào là cần thiết, nhất là khi nó khởi đầu cho một chuỗi các hoạt động. Nhưng quan trọng là, phải duy trì được kết quả, nhân rộng ra, và khi đạt được sự ổn định nào đó thì phải được thể chế hoá để chúng được vận hành theo một hành lang pháp lý. Một khi thành định chế như luật, nghị định, quy chế thì xây dựng các công cụ, lực lượng duy trì nó ổn định lâu dài, nhất quyết không tái lập tình trạng “đánh trống bỏ dùi”. Ở Việt Nam có một tình trạng rất không hay là sau khi làm sai, làm hỏng thì sau đó phát động phong trào sửa sai và coi đó là thành tích.

Ông Lý Quang Diệu ở Singapore từng phát động một loạt các phong trào (hay chiến dịch) khá ồn ào trước khi ra lệnh cấm buôn bán hàng rong, khạc nhổ, mặc quần áo ngủ đi ra ngoài đường phố. Nhưng sau khi ban hành thành luật thì không còn phong trào nào nữa.

Còn nhớ cách đây ba năm TP.HCM phát động phong trào “xây dựng nếp sống văn minh và mỹ quan đô thị”. Có thể nói đây là một phong trào thành công, nó khơi dậy lên được ý thức xây dựng và chăm chút cho thành phố ở mỗi người dân, nó cũng đạt được những thành tựu tốt trong việc tạo mảng xanh, giữ gìn vệ sinh ở khu phố. Nhưng tiếc là không có cơ chế, chính sách giữ gìn và phát huy tiếp thành quả này, mà tiếp theo nó được thay bằng một hoạt động có tính phong trào khác là “năm thanh niên”. Vì vậy sau ba năm nhìn lại dường như vẫn chưa thấy những chuyển biến đáng ghi nhận từ phong trào này. Trong một thời gian dài người dân thành phố không còn rải vàng mã đám ma nữa, nhưng nay lại trở lại rầm rộ, nhiều đám ma còn rải cả tiền thật gây mất trật tự an toàn giao thông.

Đã đến lúc Quốc hội và các cơ quan có trách nhiệm cần xem xét lại các loại phong trào và hàng năm cần tiến hành loại bớt những phong trào tốn kém không hiệu quả và không cần thiết. Đó cũng là một cách cắt giảm đầu tư công góp phần ổn định kinh tế vĩ mô.

Theo SGTT